Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
UploadenAfbeeldingDef.png
NaamMartha Walden
Volledige naamWilhelmina Martina Rührup
Geboortedatum16 september 1891
Geboorteplaats Rotterdam
Overlijdensdatum21 oktober 1988
Overlijdensplaats Bussum
BeroepActeur
DisciplineToneel
Externe databases:
IMDb
VIAF

Martha Walden (1891-1988) is een Nederlandse actrice. In 1924 begon haar internationale carrière, met gastoptredens in Salzburg en Berlijn. Inmiddels genoot Martha Walden ook bekendheid als toneelschrijfster van stukken als "O noto san" en "Der Tag bricht an", dat zij aan haar vriend Walter Rathenau had opgedragen. In 1928 beëindigde zij haar toneelcarrière en vestigde zij zich met haar tweede man in Nederlands Indië. Sinds 1948 woonde zij weer in Nederland. Haar memoires verschenen in 1986 onder de titel "Legende van een leven". (Bron Nederlands Theaterjaarboek).

Martha Walden kwam op 17-jarige leeftijd in contact met Marie van Eysden-Vink, die haar toneellessen gaf en haar voorbereidde op haar debuut bij de Nederlandsche Tooneelvereeniging. Dit vond plaats op 23 november 1908. Tot 1924 speelde zij bij diverse gezelschappen, met het Rotterdamsch Tooneel als belangrijkste. Daar leerde zij ook Louis Chrispijn sr. kennen, met wie zij in juli 1917 in het huwelijk trad en dikwijls samenwerkte.

Onder de naam Charles Stafford schreef zij, na zich in de Japanse zeden en gewoonten te hebben verdiept, het toneelspel O noto san, dat in Rotterdam bij herhaling werd opgevoerd. Zij redigeerde met Albert van Waasdijk De kleine komedie, het orgaan van het toneelgezelschap "De Rotterdammers", dat in seizoen 1923/24 bestond onder leiding van haar man en stiefzoon Louis Chrispijn jr., en maakte vervolgens internationaal carrière. Mede door haar vriendschap met Stefan Zweig en haar kennis van de Duitse taal zij is van Duitse origine - kreeg zij een gastrol aangeboden in Salzburg (maart 1924), een jaar later gevolgd door een tweede. Via Berlijn, waar zij ook op de planken stond en bovendien veel radiowerk deed, kwam zij terug naar Nederland. Zij werd gevraagd voor een Indische tournee met Henri Brondgeest en vertrok vanuit Indië naar Japan, waar zij het Japanse toneel bestudeerde en reisverslagen schreef, tot zij in 1927 weer in Nederland terugkeerde. Bij het Nieuw Rotterdamsch Tooneel o.l.v. Frits Tartaud speelde zij haar laatste rollen. Zij vertrok opnieuw naar Indië en bleef er tot de dood van haar tweede echtgenoot wonen. Vanaf 1948 woonde zij weer in Nederland. Behalve het genoemde O noto san, schreef zij Irene?!. . . Sirene!!, dat onder meer door Elly van Stekelenburg en Jan Mulder op Java werd gespeeld, het in het Duits geschreven, aan Walter Rathenau opgedragen spel Der Tag bricht an en een roman: Schandaal om Benvenuto Barrera (later heruitgegeven onder de titel Schandaal om Barrera). Piet Hein Honig bracht in 1985 haar autobiografie uit onder de titel "Legende van een leven".


Martha Walden heeft bijgedragen aan 85 productie(s).

Martha Walden heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Martha Walden heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Loulou Vertaling N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1918/1919 4 februari 1919 Louis Chrispijn sr.
O noto-san Auteur (schrijver libretto, scenario) NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1919/1920 20 december 1919 Louis Chrispijn sr.
De big van het 168ste Uitvoerende Gezelschap Prot en Zn. 1904/1905 22 april 1905 Gustave Prot jr.
De zonde Uitvoerende De Nederlandsche Tooneelvereeniging (1893-1912) 1908/1909 21 november 1908 Mari J. Ternooy Apèl
Het snoepreisje van mijnheer Perrichon Uitvoerende N.V. Het Tooneel 1909/1910 27 november 1909 Louis Chrispijn jr.
De vrouw in 't spel Uitvoerende N.V. Het Tooneel 1909/1910 26 december 1909 Louis Chrispijn jr.
Wittebroodsweken Uitvoerende Vroolijk Tooneel 1909/1910 18 mei 1910
Baby moet innemen Uitvoerende Vroolijk Tooneel 1910/1911 1 oktober 1910
Medeminaars maar vrienden Uitvoerende Vroolijk Tooneel 1910/1911 1 oktober 1910
Hotel de Poes Uitvoerende Vroolijk Tooneel 1910/1911 20 oktober 1910 Sol J. Kinsbergen
De gladde jongens Uitvoerende Vroolijk Tooneel 1910/1911 1 januari 1911
Bobbie's huwelijk Uitvoerende Vroolijk Tooneel 1910/1911 5 maart 1911
Theodore en co Uitvoerende Gezelschap Prot en Zn. 1911/1912 9 september 1911 Gustave Prot jr.
Theodore en Co Uitvoerende Gezelschap Prot en Zn. 1911/1912 9 september 1911 Gustave Prot jr.
Florette en Patapon Uitvoerende Gezelschap Prot en Zn. 1911/1912 18 december 1911
Storm in huis Uitvoerende Gezelschap Prot en Zn. 1911/1912 24 mei 1912 Gustave Prot jr.
Wittebroodsdagen Uitvoerende Gezelschap Prot en Zn. 1911/1912 6 juli 1912 Gustave Prot jr.
Het Spookhotel Uitvoerende Gezelschap Prot en Zn. 1911/1912 20 juli 1912
Mijnheer Nul Uitvoerende Gezelschap Prot en Zn. 1911/1912 3 augustus 1912 Gustave Prot jr.
Flora Tosca Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1912/1913 6 oktober 1912 Henri Poolman
De aanval Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1912/1913 21 oktober 1912
De domkop Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1912/1913 29 oktober 1912 Henri Poolman
De Danicheffs Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1912/1913 17 november 1912 Henri Poolman
Don Quichot op de bruiloft van Kamacho Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1912/1913 8 april 1913 Henri Poolman
M'n ouwe heer Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1912/1913 13 april 1913
Fanny Uitvoerende N.V. De Tooneelvereeniging 1912/1913 16 juli 1913 Herman Heijermans
De hotel-regisseur Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1913/1914 14 september 1913 Henri Poolman
De hinderlaag Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1913/1914 23 september 1913 Henri Poolman
De Spaansche vlieg Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1913/1914 1 januari 1914 Henri Poolman
De armband Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1913/1914 26 mei 1914 Henri Poolman
Stemmingen Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1913/1914 26 mei 1914 Henri Poolman
Onder één dak Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1914/1915 5 februari 1915 Henri Poolman
Majoor Barbara Uitvoerende N.V. De Tooneelvereeniging 1915/1916 2 september 1915 Hubert Laroche
Hobsons' dochters Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1915/1916 26 februari 1916 Louis Chrispijn sr.
De hofslachter Uitvoerende N.V. De Tooneelvereeniging 1915/1916 11 mei 1916
Jeugd Uitvoerende Vereenigde Tooneelkunstenaars 1915/1916 2 juni 1916 Louis Chrispijn sr.
Jeugd Uitvoerende Vereenigde Tooneelkunstenaars o.l.v. Anton van Sprinkhuysen 1915/1916 2 juni 1916 Louis Chrispijn sr.
Sonna Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1916/1917 6 november 1916 Jan Fabricius
De kleine lord Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1916/1917 31 december 1916
Vorstenschool Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1916/1917 4 februari 1917
De sterksten Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1916/1917 12 februari 1917 Louis Chrispijn sr.
De verloren dochter Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1916/1917 20 april 1917 Louis Chrispijn sr.
De steunpilaren der maatschappij Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1916/1917 4 mei 1917 Louis Chrispijn sr.
Schoonmama Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1916/1917 18 mei 1917 Louis Chrispijn sr.
Stuivertje wisselen Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1917/1918 30 september 1917 Louis Chrispijn sr.
Eenzaam Uitvoerende N.V. Het Hofstad Tooneel 1917/1918 2 oktober 1917 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Kleine Dorrit Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1917/1918 23 december 1917 Louis Chrispijn sr.
Typhoon Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1917/1918 3 maart 1918
Twee weezen Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1917/1918 12 april 1918
Zeventien jaar Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1918/1919 20 oktober 1918 Louis Chrispijn sr.
Loulou Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1918/1919 4 februari 1919 Louis Chrispijn sr.
De vrouw van de zee Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1918/1919 22 februari 1919 Louis Chrispijn sr.
De dansende nimf Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1918/1919 21 april 1919 Louis Chrispijn sr.
De groote en de kleine wereld Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1918/1919 20 mei 1919 Louis Chrispijn sr.
Een goed huwelijk Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1919/1920 16 november 1919
O noto-san Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1919/1920 20 december 1919 Louis Chrispijn sr.
Het huis Bonardon Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1919/1920 21 januari 1920
De stem van het hart Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1919/1920 13 februari 1920 Louis Chrispijn sr.
De gevolgen van een leugen Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1919/1920 1 maart 1920 Louis Chrispijn sr.
Het oude tuinhuis Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1919/1920 2 maart 1920
Jessonda, het dochtertje van Jaïrus Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1919/1920 16 april 1920 Louis Chrispijn sr.
M'n vader had gelijk Uitvoerende N.V. Het Hofstad Tooneel 1920/1921 7 januari 1921 Hubert la Roche
Partijleiders Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1920/1921 22 februari 1921 Louis Chrispijn sr.
De zedelijkheids-dictator Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1920/1921 26 maart 1921 Hermann Schwab
Oud-Heidelberg Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1920/1921 10 juni 1921 Louis Chrispijn sr.
Romantische liefde Uitvoerende N.V. Het Hofstad Tooneel 1920/1921 23 juli 1921 Hermann Schwab
Kiki Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1921/1922 11 augustus 1921 Nico de Jong
Wie? Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1921/1922 3 september 1921 Louis Chrispijn sr.
Vriendinnetje Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1921/1922 18 oktober 1921 Louis Chrispijn sr.
Het recht tot staken Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1921/1922 1 december 1921 Louis Chrispijn jr.
De Javaansche pop Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1921/1922 27 december 1921 Louis Chrispijn sr.
Wat niet mag Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1922/1923 20 januari 1922 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Het klachtenboek Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1922/1923 1 juni 1922 Louis Chrispijn sr.
Mijnheer Pirroen Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1922/1923 10 oktober 1922 Nico de Jong
Zwarte Griet Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1922/1923 22 oktober 1922 Frits Tartaud
Het onbewoonde eiland Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1922/1923 25 december 1922 Louis Chrispijn sr.
Ratten Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1922/1923 9 februari 1923 Louis Chrispijn sr.
Maskers en wijn Uitvoerende N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1922/1923 13 maart 1923 Louis Chrispijn sr.
De dertiende stoel Uitvoerende NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923) 1922/1923 26 mei 1923 Louis Chrispijn sr.
Z'n Kind Uitvoerende De (1923-1924) Rotterdammers 1923/1924 30 september 1923
'n Misstap Uitvoerende Gezelschap Grand Théâtre 1924/1925 16 april 1924 Louis Chrispijn jr.
Wittebroodsweken Uitvoerende Gezelschap Grand Théâtre 1923/1924 7 juni 1924
'n Nieuw stuk Uitvoerende Gezelschap Grand Théâtre 1923/1924 25 juni 1924
Dolle Hans Uitvoerende Gezelschappen Henri Brondgeest 1925/1926 29 augustus 1925
De pastoor van Neuvillette Uitvoerende NV Het Nieuw Rotterdamsch Tooneel (1925-1929) 1927/1928 4 oktober 1927 Jules Verstraete
Fauteuil 47 Uitvoerende NV Het Nieuw Rotterdamsch Tooneel (1925-1929) 1927/1928 18 februari 1928 Alida Tartaud
Vorstenschool Uitvoerende NV Het Nieuw Rotterdamsch Tooneel (1925-1929) 1927/1928 11 maart 1928 Alida Klein

Trivia

Gehuwd met Louis Chrispijn sr. (overleden op 1-11-1926) op 11-7-1918. Gehuwd met P.W. Holl op 10-12-1929.

Bronnen