Julia Cuypers
| Naam | Julia Cuypers |
|---|---|
| Volledige naam | Rosalie Cuypers |
| Geboortedatum | 4 september 1871 |
| Geboorteplaats | Sint Jans Molenbeek |
| Overlijdensdatum | 12 april 1952 |
| Overlijdensplaats | Amsterdam |
| Beroep | Acteur |
| Discipline | Toneel |
| Externe databases: | |
| IMDb |
Biografie
Op 4 september 1871 werd in Sint-Jans-Molenbeek, ten westen van Brussel, Rosalia Cuijpers geboren. Later zou zij bekend worden als Julia Cuypers. Haar ouders waren Martinus Cuijpers en Maria Ludovica Overheyden. Cuypers begon haar carrière in België. Als jong volwassene verhuisde zij naar Nederland, waar ze de rest van haar leven in de belangrijkste toneelgezelschappen van haar tijd zou acteren.
De vele beschrijvingen van haar vroege carrière – vaak bij gelegenheid van een van Cuypers verjaardagen of jubilea - zijn doorspekt met inconsistenties. Er worden steeds andere data of jaartallen genoemd bij de belangrijkste gebeurtenissen in haar leven. De leeftijd waarop de actrice haar carrière begon verschilt per publicatie. De volgorde van gebeurtenissen en de globale tijdspanne waarin die zich afspelen komen echter op het volgende neer:
In het gezin van dertien waarin Cuypers opgroeide, was niet voldoende geld aanwezig om haar een individuele theateropleiding te laten volgen. Ondanks dat gegeven, stond Julia Cuypers al op zeer jonge leeftijd op het toneel. Als kleuter speelde zij in haar eerste voorstelling: De Protestanten van Vlaanderenland in de Gentse Minardschouwburg. Niet lang daarna werd de jonge actrice ontdekt door de schrijver Julius Hoste. Hij schreef het toneelstuk De Brusselsche Straatzanger voor haar. Haar hoofdrol in dit stuk was een groot succes en was haar eerste stap richting de professionele theaterwereld.
Jarenlang vervulde Cuypers verschillende kinderrollen in voorstellingen van Hoste en andere schrijvers. Deze voorstellingen brachten haar in schouwburgen en speellokalen door heel Vlaanderen. Dankzij de hulp van haar oom en tante die allebei aan het toneel waren kon zij deze periode afsluiten. Zij hielpen haar nog voor haar achttiende aan een vaste positie bij het gezelschap van de Minardschouwburg. Cuypers had gelogen over haar leeftijd en aangegeven dat zij al meerderjarig was. Bij de Minardschouwburg speelde zij als tiener de rol van de vijfendertigjarige Laurence de Moré in het stuk De Martelares van Adolphe D’ennery en Edmond Barbé. Dankzij deze voorstelling werd Julia Cuypers een bekende naam in de Vlaamse theaterwereld.
Relatief zeker is dat Julia Cuypers met haar gezelschap in 1884 naar Nederland kwam. Zij speelde de voorstelling Charlotte Corday van Peter Benoit in het Amsterdamse Paleis voor Volksvlijt. Na dit ‘debuut’ was Julia Cuypers steeds vaker te zien in de Nederlandse theaters van die tijd. De Gebroeders van Lier van het Hollandsch Tooneelgezelschap nodigden regelmatig Vlaamse gezelschappen uit in het Amsterdamse Grand Théâtre, dat geleid werd door de gebroeders Van Lier. Het was hier dat Cuypers’ carrière in Nederland echt van start ging. Ook leerde zij daar Joseph van Lier kennen, die haar eerste echtgenoot zou worden.
Cuypers groeide uit tot een van de grootste actrices van haar tijd. Eerst exclusief bij het Hollandsch Tooneelgezelschap, maar na haar scheiding en tweede huwelijk met Mozes Woudhuijsen, in 1912, speelde zij ook voor andere grote Nederlandse regisseurs als Eduard Verkade en Herman Heijermans. Tijdens haar lange carrière speelde zij hoofdrollen in verschillende bekende toneelstukken, waaronder Zaza, Roze Kate, Het Arendsjong en Silvia Silombra. Ze bleef decennialang actief in het theater en ging pas in 1948 met pensioen. Naast haar werk op het toneel speelde ze ook in verschillende films en kreeg ook daarvoor veel lof van recensenten. Julia Cuypers stierf op 12 april 1952 op 80-jarige leeftijd.
Theater CV
Julia Cuypers heeft bijgedragen aan 152 productie(s).
Julia Cuypers heeft gewerkt in de volgende functies:
- BeeldtAf - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Regie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Persoon - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Julia Cuypers heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Filmografie
- 1913 Silvia Silombra - Silvia Silombra
- 1914 De Zigeunerin - Zus van professor Mortman
- 1915 Koningin Elisabeth's Dochter - Julia Berna
- 1936 Lentelied - Waardin van Hotel 'De Zon'
- 1937 Amsterdam bij Nacht
Bronnen
- Acteurs- en Kleinkunstenaars-Lexicon van Piet Hein Honig, 1984
- Wikipedia
- Brief m.b.t. de dood van Julia Cuypers (Theatercollectie Allard Pierson)
- De Tooneelkijker. 15 januari 1908. (Theatercollectie Allard Pierson)
- "Huldiging Mevrouw Julia Cuypers vijftig-jarige ToneelJubileum", 8 maart 1937 (Theatercollectie Allard Pierson)
- "Julia Cuypers 80 jaar". Nieuwe Haarlemsche courant. 1 september 1951.
- Benoit, Peter. "Festival Peter Benoit te Amsterdam.". De Vlaamsche Kunstbode (jaargang 14, 1884). P.284.
- Pisuisse, Jean-Louis. "Mijn liefste lief. Brieven van Jean-Louis Pisuisse aan Fie Carelsen". 1989.
- Noord-Hollands Archief te Haarlem. BS Huwelijk. Burgerlijke stand van de gemeente Amsterdam, Archiefdeel van (dubbele) registers van huwelijken v..., Amsterdam, archief 358.6, inventarisnummer 1091, 23-01-1895, Huwelijksakten van de gemeente Amsterdam, 1895, aktenummer Reg. 2 fol. 35v