Jeroen van Merwijk
Jeroen van Merwijk (2019)
| Naam | Jeroen van Merwijk |
|---|---|
| Geboortedatum | 11 juli 1955 |
| Geboorteplaats | Bilthoven |
| Overlijdensdatum | 3 maart 2021 |
| Overlijdensplaats | Sainte-Juliette |
| Beroep | Cabaretier |
| Discipline | Kleinkunst |
| Website | |
| Externe databases: | |
| IMDb | |
| VIAF |
Biografie
Jeroen van Merwijk (1955-2021) was een Nederlandse cabaretier, kunstschilder en liedjesschrijver. Zijn tweelingbroer is Vincent van Merwijk. Zijn jongere broer is de drummer Lucas van Merwijk. Na een studie Nederlands in Amsterdam en Utrecht, waar hij na zijn kandidaats mee stopte, studeerde Van Merwijk aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, bij de sectie schilderkunst. Hier studeerde hij in 1983 cum laude af. Vanaf 1978 werkte Van Merwijk voor de KRO-radio, en werkte mee met programma's als 'Rauhfaser' (samen met zijn tweelingbroer Vincent) en 'Krachtvoer'.
De jaren '80
In 1985 richtte hij samen met Cees Rutgers, de cabaretgroep Meester Cornelis op. Na het eerste programma De Gymnasiast (1986) hield Rutgers ermee op. In 1987 stond Van Merwijk solo op het podium met Van ouwehoer tot troubadour.
In 1988 deed Van Merwijk mee aan het Amsterdams Kleinkunst Festival, met het lied "Zuid-Afrika". Hij eindigde naar eigen zeggen rond de 81ste plaats. Hij verkocht het nummer aan Karin Bloemen, die er een swingend Zuid-Afrikaans arrangement onder zette en van het nummer een groot succes maakte; ze trad er onder andere mee op voor Nelson Mandela. Van Merwijks naam als tekstschrijver was hiermee gemaakt.
De jaren '90
Tussen 1992 en 1995 werkte Van Merwijk mee aan het cabaret van het VARA-radioprogramma Spijkers met Koppen, waarvoor hij onder andere het liedje "Bedankt voor die Bloemen" schreef. In 1993 verzorgde hij de gezongen column Wat een Week bij het VARA-televisieprogramma Zappelin.
In 1994 zei Van Merwijk het theater vaarwel met het programma Van Merwijk legt het nog één keer uit. Het was een zeer cynisch programma met nummers als "Alle mannen moeten dood", dat een flink aantal bezoekers de zaal deed verlaten. Hij keerde echter in 1996 terug met Het Podiumbeest is terug.
Tussen 1995 en 1997 maakte Van Merwijk samen met Bavo Galama het 'mild satirische' KRO-radioprogramma Radio Magnolia. In 1999 brak Van Merwijk met Galama door naar de grotere zalen met het programma De omgekeerde wereld.
Vanaf 2000
Tussen 2001 en 2003 maakte Van Merwijk twee series van Mannen voor Vrouwen bij de RVU samen met Erik van Muiswinkel, Justus van Oel, Bert Klunder, Joep van Deudekom, Diederik van Vleuten, Beau van Erven Dorens en Hans Dorrestijn. In dit programma proberen deze mannen aan een publiek vol vrouwen duidelijk te maken hoe de man in elkaar steekt. Van Merwijk redigeerde het cursusboek Mannen voor Vrouwen. Hierop volgde de serie Beter van Niet bij de RVU tussen 2003 en 2005. In deze serie probeerde Erik van Muiswinkel als God de Vader aan de mensen uit te leggen wat de originele bedoeling van de schepping was. Eerst schreef Van Merwijk alleen teksten en zat hij in het publiek, maar in het tweede seizoen kreeg hij een sprekende rol: Van Merwijk kroop in de rol van de Heilige Geest, Gods sidekick.
Vanaf 2004 tot medio 2005 was Van Merwijk vaste columnist in het Utrechts Nieuwsblad. De eerste columns zijn in 2005 gebundeld in het boekje Dit lees je Nooit.
Naast zijn theaterwerk is Van Merwijk beeldend kunstenaar. Onder de naam Malfet maakt hij schilderijen in acryl, die hij regelmatig exposeert. Zo ontving hij na een tentoonstelling in het World Trade Centers Association in Washington zelfs een lovende recensie in The Washington Post. Malfet illustreerde ook de boekjes die Van Merwijk schreef. In 2005 richtte Van Merwijk met een aantal anderen de aspirant-omroep NEE (Nieuw Elitair Elan) op, dat hoogstaande programma's moet gaan maken.
Voor zijn lied "Dat vinden jongens leuk" ontving Van Merwijk in 2006 de Annie M.G. Schmidtprijs, de prijs voor het beste lied uit een theaterprogramma. Van Merwijk schreef één van de inzendingen voor het televisieprogramma Het nieuwe volkslied. Het programma, waarin kijkers een nieuw Nederlands volkslied mochten kiezen, werd uitgezonden door de VPRO in oktober 2007. Het door Van Merwijk geschreven lied "Vervelië" werd gezongen door Paul de Munnik, en eindigde op de zesde plaats. "Vervelië" is gebaseerd op een gedachte van Gerard Reve. Van Merwijk zong het lied zelf in zijn theaterprogramma Graag meneer Van Merwijk!. In februari 2008 schreef Van Merwijk het lied "Nie na China", een oproep aan sporters om de Olympische Spelen van 2008 in Peking te boycotten. Hij zong het lied samen met een groep cabaretiers. Eind 2020 ontving van Merwijk de Edison Kleinkunst Oeuvreprijs.
Van Merwijk overleed op 3 maart 2021 in zijn woonplaats Sainte-Juliette (Frankrijk) aan de gevolgen van darmkanker.
Thematiek
Van Merwijks werk bestaat voornamelijk uit liedjes. Alle liedjes worden gekenmerkt door Van Merwijks cynische humor en zijn taalgevoel. Deze zijn grofweg in te delen in drie soorten nummers: onzinliedjes, ironische liedjes, en gevoelige liedjes.
Onzinliedjes zijn liedjes als "Roltraplied" uit Een AVRO-lid is ook een mens, met als tekst onder meer:
"Och was ik maar in een roltrap geboren/Nu eens een matje/Dan weer een tree/Echt het gevoel ergens bij te horen/Egalité en fraternité"
Dit zijn vaak heel vrolijke, onschuldige liedjes, vol verwondering over de wereld. Het programma Geef mij mijn sperma terug is bijna geheel aan dit soort liedjes gewijd. Het programma Een AVRO-lid is ook een mens zit ook vol met dit soort liedjes. Van Merwijk noemt dit programma zelf een ode aan het leven.
Ironische liedjes zijn liedjes als "Weg met de Natuur" uit Geef mij mijn sperma terug met als teksten onder meer:
"Weg met de natuur/Weg met de bossen, bomen, struiken/Zeekomkommers, alikruiken/Weg met de natuur/Als kiespijn kan ik kikkers missen/Ik heb schijt aan paling/De wal om met bedreigde vissen/Maling aan de ooievaarsgeboortedaling"
Dit zijn vaak vrolijke klinkende liedjes, waarmee Van Merwijk ironisch de ondergang van de maatschappij, de natuur of de mensheid bezingt. In deze liedjes blijkt ook vaak Van Merwijks elitisme en zijn dédain voor mensen, die bijvoorbeeld luid telefoneren.
Gevoelige liedjes zijn liedjes als "Nog altijd ben je dood" uit Jeroen van Merwijk legt het nog een keer uit, met als tekst onder meer:
"Nog altijd ben je dood/Nog altijd is er sinds jij dood bent nooit iets leuks op de TV/Nog steeds is elk bloot te bloot/Een rondvaartboot te rondvaartboot/En ben jij dood voor twee"
Van Merwijk kan gevoelig zingen over het gemis van zijn overleden vader en de liefde voor zijn vriendin. In de programma's na Jeroen van Merwijk legt het nog één keer uit zitten meer van dit soort nummers.
Theater CV
Jeroen van Merwijk heeft bijgedragen aan 43 productie(s).
Jeroen van Merwijk heeft gewerkt in de volgende functies:
- Bewerking - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Regie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Decor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Liedteksten - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Muziek - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Muzikale uitvoering - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Producent - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Fotografie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Jeroen van Merwijk heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
TV
Van Merwijk heeft aan de volgende televisieprogramma's mee gewerkt:
- De familie Bakkus (1990; mede-scenarist)
- Zapp (1993; VARA; gezongen column Wat een Week)
- Ik zie een ster (1996; gastrol Peter Maat)
- Aardige mensen (1997-1998; KRO)
- Mannen voor Vrouwen (2001-2003; RVU; presentatie)
- Beter van niet (2003-2005; RVU; teksschrijver en als rol H. de Geest in de tweede serie; met Erik van Muiswinkel)
- Van Zon op Zaterdag (2009)
Overig
Cd's
Van Merwijk heeft de volgende cd's uitgebracht:
- Live from the Papenstraat-theater (registratie van Geef mij mijn sperma terug, 1992)
- Van Merwijk goes the Blauwe Zaal (registratie van Een AVRO-lid is ook een mens, 1994)
- Van Merwijk legt het nog één keer uit (registratie van gelijknamig programma; 1996)
- Zelfportret met elektrische gitaar (registratie van Het podiumbeest is terug, 1998)
- Ik ben een vrouw (liedjes uit Uw betrouwbare partner in cabaret, 2002)
- Even iemand doodslaan (liedjes uit Ik ben blij dat ik mezelf niet ben, 2004)
- Dat kunnen alleen de héle groten (liederen uit het gelijknamige cabaretprogramma, 2005 - 2007)
- Vrij (rock-cd met eerder verschenen theaterliedjes, begeleid door de rockband Sjako!, 2007)
- Van Merwijks viervuldigheid (verzamelbox, 2 cd's met Le big bazar, 1 cd met liederen uit het theaterprogramma Dat moet meneer Van Merwijk nodig zeggen! en 1 dvd met het theaterprogramma Graag meneer Van Merwijk!, 2010)
Boeken
Van Merwijk heeft de volgende boeken uitgebracht:
- Knap stom. Over nitwits & allesweters (1991)
- Zelf kinderen nemen: een basiscursus voor beginners (1995)
- Wat zijn de vrouwen groot (1999; liedteksten)
- Mannen voor Vrouwen (2003; naar aanleiding van het televisieprogramma Mannen voor Vrouwen)
- Dit lees je nooit (2005; gebundelde columns uit het Utrechts Nieuwsblad)
- Ik ben een vrouw (2009; liedteksten)
- Kanker voor beginners (2020) over zijn eigen ziekte.
Radio
Van Merwijk heeft aan de volgende radioprogramma's meegewerkt:
- Gort en watergruwel (KRO; medewerker)
- Rauhfaser (KRO; medewerker)
- Schoolradio (KRO; medewerker)
- Krachtvoer (KRO; medewerker)
- Nieuwsbox (KRO; medewerker)
- De Krijsende Tafel (KRO; medewerker)
- Ratel (KRO; medewerker)
- Het punt (1991; AVRO; verslaggever en presentator)
- Spijkers met koppen (1992-1995; VARA; cabaret)
- Radio Magnolia (1996-1997; KRO; als Yoris van Asperen; met Bavo Galama)
- Podium (1996-1998; NPS; presentator)
Liedjesschrijver
Van Merwijk heeft voor de volgende liedjes voor anderen geschreven:
- Zuid-Afrika (vertolkt door Karin Bloemen)
- De Treinen (voor Harrie Jekkers)
- De Straatnaambordjesblues (geschreven met Harrie Jekkers)
- Partnerjacht (geschreven met Harrie Jekkers)
- Wat zijn de Vrouwen groot (voor Hans Dorrestijn)
- Ja, ja het is wat (voor Adèle Bloemendaal)
Tentoonstellingen
Van Merwijk is ook kunstschilder. Onder het pseudoniem Malfet, heeft hij o.a. de volgende tentoonstelling gehad:
- Christenhonden (2002; olieverfschilderijen; in Pulchri Studio, Den Haag)
- Niet bestaande dieren (2003)
- Jeroen van Merwijk presenteert: De Groep Malfet (2007)
- De Groep Malfet, c'est moi (2009)
Externe links
- stukje over Jeroen van Merwijk op de site van Kik Productions
- stukje over Van Merwijk op de cabaret-site zwartekat.nl
- verslag van een bijeenkomst van het Nieuw Elitair Elan (N.E.E.)
- video-opnames van Van Merwijk op de website van de VARA
- website van Uitgeverij De Republiek
Bronnen
- Productiedatabase
- Wikipedia
- NOS: "Jeroen van Merwijk, groot tekstschrijver en Utrechter in hart en nieren, overleden"