Jan Fabricius

Naam	Jan Fabricius
Geboortedatum	30 september 1871
Geboorteplaats	Assen
Overlijdensdatum	23 november 1964
Overlijdensplaats	Wimborne, Minster
Beroep	Journalist, Acteur, Directeur
Discipline	Toneel
Externe databases:
	DBNL
	IMDb
	VIAF
	Wikidata

Biografie

Jan Fabricius (1871 - 1964) was een Nederlandse toneelschrijver.

Op twintigjarige leeftijd vertrok hij naar Nederlands-Indië om daar als drukker zijn brood te verdienen. Daar maakte hij snel carrière in de journalistiek. Na tien jaar keerde hij, gedwongen door een leveraandoening, terug naar Nederland om hoofdredacteur te worden van respectievelijk de Wereldkroniek, de Spaarnebode en de Nieuwe Courant. Op aandringen van Frits Bouwmeester (een jonggestorven broer van de acteur Louis Bouwmeester) schreef Jan zijn eerste toneelstukken: Met de handschoen getrouwd, Eenzaam en De rechte lijn, waarin Indië een grote rol speelt.
De stukken werden vele honderden malen opgevoerd, maar Fabricius keerde in 1910 terug naar Batavia om daar een eigen dagblad op te richten. Wederom wegens medische redenen keerde hij terug naar Europa en vestigde zich te Parijs in een poging definitief van de pen te leven.
Merkwaardig is het dat juist daar zijn meest Nederlandse toneelstukken Onder één dak (in het Drents) en Ynske (in het Fries) geschreven zijn.
Vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog ging Jan terug naar Nederland. In deze jaren beleefde hij zijn grootste successen. De uitvoeringen van Dolle Hans, Totok en Indo en Nonnie trokken volle zalen. Met de crisisjaren en het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog liep de carrière van Fabricius op zijn einde. Hij bleef productief, maar het succes verdween langzaam. Hij verhuisde naar Engeland waar hij tenslotte op 93-jarige leeftijd stierf.

Zijn zoon Johan Fabricius was eveneens schrijver.

Theater CV

Jan Fabricius heeft bijgedragen aan 48 productie(s).

Jan Fabricius heeft gewerkt in de volgende functies:

• Regie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
• Vertaling - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
• Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
• Persoon - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)

Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Jan Fabricius heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum

Productie	Functie	Producent	Seizoen	Premièredatum	In regie van
De Renningers (Der Gatte des Fräuleins)	Regie	NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923)	1916/1917	1 september 1916	Jan Fabricius
Dame-huishoudster	Regie	NV Het Rotterdamsch Tooneel (1916-1923)	1916/1917	7 september 1916	Jan Fabricius
Vasantasena	Regie	N.V. Het Rotterdamsch Tooneel	1916/1917	10 oktober 1916	Jan Fabricius
Sonna	Regie	N.V. Het Rotterdamsch Tooneel	1916/1917	6 november 1916	Jan Fabricius
Demon	Regie	Het Princessetooneel	1923/1924	13 december 1923	Jan Fabricius
Dolle Hans	Regie	Gezelschap van het Theater Odeon	1924/1925	26 januari 1925	Jan Fabricius
Het avond partijtje	Regie	De Spelers van Stad en Lande	1929/1930	27 september 1929	Jan Fabricius
De distel	Vertaling	N.V. Het Tooneel	1917/1918	11 januari 1918
Met de handschoen getrouwd	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap		10 november 1906
Onder één dak	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap	1914/1915	5 februari 1915	Henri Poolman
De rechte lijn	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap		27 april 1915
Tegen den muur	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Tooneel	1915/1916	5 mei 1916
De run op de bank	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Tooneel	1915/1916	5 mei 1916
Valse champetre	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Tooneel	1915/1916	5 mei 1916
Popje	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Die Haghespelers (1913-1917)	1915/1916	6 mei 1916	Hermann Schwab
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Tooneelensemble Louis de Vries	1915/1916	8 juli 1916
Eenacterprogramma: Valse Champêtre	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Nationaal Klein Tooneel	1916/1917	7 september 1916
Sonna	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Rotterdamsch Tooneel	1916/1917	6 november 1916	Jan Fabricius
Eenzaam	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Hofstad Tooneel	1917/1918	2 oktober 1917	Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
De rechte lijn	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1917/1918	10 december 1917	Hermann Schwab
Onder één dak	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Hollandsch Tooneel 1915-1918	1917/1918	15 juni 1918	Henri Brondgeest
Klein-Benting	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Hollandsch Tooneel	1919/1920	12 oktober 1919	Eduard W. de Blauw
De meteoor	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Schouwtooneel	1919/1920	16 januari 1920	Jan Musch
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Hofstad Tooneel	1919/1920	20 januari 1921	Henri Brondgeest
De rechte lijn	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Hollandsch Tooneel	1920/1921	16 april 1921	Frank Luns
Totòk en Indo	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Hofstad Tooneel	1921/1922	10 mei 1922	Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gezelschap Colnot en Poons	1922/1923	2 juni 1923
De rechte lijn	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel	1923/1924	17 september 1923
Demon	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Princessetooneel	1923/1924	13 december 1923	Jan Fabricius
Onder één dak	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Nieuwe Tooneel	1923/1924	12 april 1924	Frits Bouwmeester jr.
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gezelschap van het Theater Odeon	1924/1925	26 januari 1925	Jan Fabricius
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gezelschappen Henri Brondgeest	1925/1926	29 augustus 1925
Ouwe Jan en jonge Jan	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gezelschap Spree	1925/1926	17 oktober 1925	Henri Morriën
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Speeltooneel	1925/1926	8 november 1925
Sally Wegloop in Batavia	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Ruys Ensemble	1925/1926	5 december 1925
De Blauwe Glimworm	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Cor Ruys Ensemble	1925/1926	januari 1926
Onder één dak	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gezelschap Verstraete en Braakensiek	1926/1927	18 juni 1927	Jules Verstraete
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Vereenigde Schouwspelers	1932/1933	7 maart 1933	Pierre Mols
Inbreker gevraagd	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Nieuw Schouwtooneel	1934/1935	4 november 1934
Sonna	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Vereenigde Schouwspelers	1934/1935	6 november 1934	Pierre Mols
Onder één dak	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Toneelgezelschap Jan Nooy	1934/1935	5 januari 1935
Mollema wil een man zijn	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Nieuw Schouwtooneel	1935/1936	30 oktober 1935	Ko van Dijk sr.
Tótòk en Indo	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Hollandsch Tooneel	1935/1936	6 juni 1936	Louis de Vries
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Leidscheplein Tooneel	1937/1938	16 mei 1938
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Groot Nederlandsch Volkstooneel	1938/1939	17 december 1938
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Rotterdammers (1933-1947)	1945/1946	1 maart 1946	Johan Steenbergen jr.
Zijn kind gewroken	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Combinatie	1946/1947	5 april 1947
Sonna	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Nederlandse Schouwburg	1956/1957	2 oktober 1956	Maurits Balfoort
Dolle Hans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Willem Goossens' Volkstoneel	1961/1962	2 oktober 1961	Willem Goossens
Mensen die ik gekend heb	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Roodpaleis	2015/2016	28 januari 2016	Betsy Torenbos

Trivia

• Gehuwd met Minke Dornseiffen (Opsterland, 1872/1873 - 15-9-1935, Zeist) op 30-1-1895 te Assen ("Met den handschoen getrouwd").
• Ouders: Johan Fabricius en Engeltje Dik.

Externe links

• Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1970: Jan Fabricius (Assen, 30 september 1871 - Wimborne (Dorset), 1964)

Bronnen

• Productiedatabase
• Wikipedia