Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


JacobMerkelbach (cropped).jpg

NaamJacob Merkelbach
Geboortedatum29 april 1877
Geboorteplaats Amsterdam
Overlijdensdatum6 februari 1942
Overlijdensplaats Amsterda
BeroepFotograaf
Externe databases:
VIAF
RKD

Jacob Merkelbach (1877-1942) was een Nederlandse fotograaf.

In april 1913 opende een luxe portretstudio boven het modepaleis Hirsch & Co aan het Leidseplein, een toplocatie voor een ambitieuze fotograaf. Hier heerste ‘luxe et volupté’ en klanten uit de bovenlaag van de burgerij, maar ook uit de wereld van het theater, de dans, kleinkunst en film vonden hun weg naar het fotoatelier. Naar de geest van de tijd onderging iedere opname een uitvoerige bewerking voordat hij geschikt was om afgedrukt te worden. De klant kon kiezen uit diverse formaten, oplopend tot 50x60 cm. Glasplaten werden gematteerd en van potloodretouche voorzien, de emulsiezijde werd met verf gedekt, achtergronden werden ingeschilderd als een acteur kwam poseren in het kostuum van zijn laatste rol. Ieder negatief werd zo een kunstwerkje op zich.

In de jaren dertig kwam Bobby Rosenboom (1904-1978) als assistent in dienst. Met hem deden nieuwe opvattingen over belichting (kunstlicht!) hun intrede en hij was de trait d’union naar de Nederlandse filmindustrie. Van 1935 tot eind jaren vijftig fotografeerde hij alle filmproducties in de Cinetone studio’s in Duivendrecht. In 1939 huwt hij Mies Merkelbach (1904-1985) die haar vader opvolgt als hoofd van het atelier.

De oorlogsjaren zijn moeilijk; Bobby Rosenboom wordt al in 1941 gearresteerd, maar overleeft het kamp, Jacob Merkelbach overlijdt in 1942 en Mies moet een deel van het atelier afstaan in verband met het luchtafweergeschut dat de Duitsers op het dak van het Hirsch-gebouw hebben geïnstalleerd. Onder dekking van de aanwezige Duitsers doet ze haar illegale werk. Na de oorlog wordt de loop naar de studio minder, de concurrentie heviger, theaterfotografie verplaatst zich naar de toneelvloer en op den duur delven alle gespecialiseerde portretstudio’s het onderspit in de strijd met de doe-het-zelf-fotografie.

Het betekent het einde van een tijdperk dat in 1839 inzette met de eerste daguerreotypiestudio’s. In 1969 moest het atelier zijn deuren sluiten.


Jacob Merkelbach heeft bijgedragen aan 2 productie(s).

Jacob Merkelbach heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Jacob Merkelbach heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Faust Fotografie N.V. Het Tooneel 1917/1918 30 maart 1918 Willem Royaards
Don Quichot op De bruiloft van Kamacho Fotografie Vereenigd Tooneel 1924/1925 4 juli 1925


Foto's

Een groot deel van de portretten, die Merkelbach van personen uit de wereld van het theater en de dans maakte, zijn opgenomen in de collectie TIN. Hier enkele voorbeelden.

Fien de la Mar 92497.jpg Portret van Fien de la Mar 140526.jpg Portret van Fien de la Mar 92496.jpg

Fien de la Mar. V.l.n.r. 1920, 1920, en 1935. Foto's: Jacob Merkelbach. Collectie TIN.

Bron