Hans Croiset: Biografie
Eenlevenlangtheater Hans Croiset:
- Homepage Eenlevenlangtheater Hans Croiset
- Biografie
- Repertoire
- Audio
- Video
- Volgens Hans Croiset
- Volgens anderen
- Colofon
Biografie Hans Croiset
Hans Croiset werd in 1935 geboren in Amsterdam en stamt uit een ware theaterfamilie. In 1973 richtte hij theatergezelschap Publiekstheater op, waar naast zijn vader Max Croiset ook acteurs als Sigrid Koetse, Eric Schneider en Petra Laseur deel van uitmaakten. In 1987 fuseerde het gezelschap metToneelgroep Centrum tot het nieuwe gezelschap Toneelgroep Amsterdam. In 1986 was hij oprichter van Het Nationale Toneel en met Ronald Klamer mede-oprichter van Het Toneel Speelt met acteurs als Peter Blok, Mark Rietman, Carine Crutzen, Marisa van Eyle, Gijs Scholten van Aschat en Jaap Spijkers. In 2004 regisseerde hij voor het laatstgenoemd gezelschap Joost van den Vondels stuk Jozef uit Egypte.
In 1980 won hij de Louis d'Or, de toneelprijs voor de beste mannelijke acteur. In 1993 ontving hij de Joost van den Vondelprijs van de Alfred Toepfer Stiftung.
Naast toneelwerk was Croiset ook in tientallen televisie- en filmproducties te zien. Zo had hij kleine rollen in de films A Bridge Too Far (1977) en Grijpstra & De Gier (1979) met onder meer Rijk de Gooyer en Rutger Hauer en speelde hij in televisieseries als Oud Geld, Wilhelmina en Parels & Zwijnen. In maart 2008 verscheen van zijn hand het autobiografische roman Badhuisweg, waarin hij vertelt over zijn jeugdjaren die hij voor een groot deel doorbracht aan de Scheveningse Badhuisweg. In het verhaal neemt zijn vader een prominente rol in. In 2010 verscheen zijn roman Lucifer onder de Linden, in 2013 Lente in Praag. . Hier vindt u de biografie van deze veelzijdige theatermaker. In 2017 verscheen "Ik Vondel" de 'autobiografie van de Nederlandse Shakespeare'.
Jeugd en opleiding
Henri Julien - roepnaam Hans - Croiset werd op 15 oktober 1935 in Amsterdam geboren als eerste zoon van de acteur, regisseur, voordrachtskunstenaar en toneelauteur Max Croiset en de actrice Jeanne Verstraete. Er zullen er maar weinig zijn op wie de kwalificatie 'telg uit een acteursgeslacht' meer van toepassing is.
Lees meer: Hans Croiset: Biografie - Jeugd en opleiding
Het professionele begin
In 1953 kreeg Hans Croiset bij het Rotterdams Toneel een aanstelling als volontair, gebruikelijk voor nieuwkomers zonder toneelschooldiploma. Het volontairschap duurde drie jaar, net zolang als de opleiding aan de toneelschool, de vergoeding was karig. Omdat het Rotterdams Toneel ook in seizoen 1953-1954 vanuit Amsterdam zou opereren, ging Croiset bij 'bomma' (oma) Verstraete inwonen. Vanaf haar etage in de 's-Gravesandestraat liep hij in augustus 1953 samen met zijn vader naar de eerste gezelschapsbijeenkomst van dat seizoen. Met de woorden: 'En nu moet je het verder zelf doen,' liet Max hem achter bij de ingang van Café Modern. Ko van Dijk - die op dat moment net aan kwam lopen - ontfermde zich over hem, en zou dat de rest van het seizoen blijven doen.
Lees meer: Hans Croiset: Biografie - Het professionele begin
Oproep tot revolutie
Na rollen in een vaudeville van Feydeau en in een opzienbarende enscenering van Een midzomernachtsdroom, volgde in juni de eerste hoofdrol van Hans Croiset bij De Nederlandse Comedie. Croiset speelde Andri in Max Frisch' Andorra, een rol die opmerkelijke overeenkomsten vertoonde met die van Tom Lee in Thee en sympathie, al draaide het hier niet om seksuele maar om etnische (al dan niet joodse) identiteit. Het Brechtiaans 'angehauchte' stuk en de opvoering als geheel riepen hier en daar wrevelige reacties op, maar de lof voor Croiset was wederom unaniem.
Lees meer: Hans Croiset: Biografie - Oproep tot revolutie
De jongste artistiek leider van Nederland
Toen Hans Croiset in 1964 begon als lid van de artistieke leiding van Toneelgroep Theater had het gezelschap buitengewoon turbulente jaren achter de rug. Het was vooral aan Ben Groenier, directeur van de Arnhemse toneelschool, te danken dat Toneelgroep Theater niet werd opgeheven. Hij vroeg eerst regisseuse Elise Hoomans terug en haalde de vertaler Dolf Verspoor als dramaturg naar Arnhem. Vervolgens werd Hans Croiset gestrikt die - op dat moment nog geen dertig - de jongste artistiek leider van Nederland werd.
Lees meer: Hans Croiset: Biografie - De jongste artistiek leider van Nederland
De diepte in
Hans Croiset had zich aan het einde van zijn tweede seizoen als artistiek leider bij Toneelgroep Theater in Arnhem meer dan bewezen. Hij kon het organisatorisch aan en wist hoe hij een geoliede mise-en-scène moest maken. In nauwe samenwerking met zijn acteurs en vormgevers maakte hij voorstellingen die vol zaten met ingenieuze vondsten en geestige invallen, tot groot enthousiasme van het Arnhemse en Nijmeegse publiek dat Toneelgroep Theater meer en meer in het hart begon te sluiten. Maar was Croiset ook in staat om de diepte in te gaan?
Lees meer:Hans Croiset: Biografie - De diepte in
Van Arnhem via Den Haag naar Amsterdam
Na zijn vertrek als artistiek leider bij Toneelgroep Theater in Arnhem in 1971 koos Hans Croiset uiteindelijk niet voor een stage in het buitenland zoals hij had aangekondigd, maar voor de Haagse Comedie. Hij werd opgenomen in de artistieke raad, samen met zijn goede vriend Guido de Moor en Wim van Rooij.
Lees meer: Hans Croiset: Biografie - Van Arnhem via Den Haag naar Amsterdam
Een uitstapje naar Scheveningen
Kort nadat Hans Croiset in 1985 bekend had gemaakt dat hij het Amsterdamse Publiekstheater zou verlaten, werd hij benaderd door Erik Vos. De artistiek leider en regisseur van Toneelgroep De Appel vroeg hem om een gastregie te komen doen in Scheveningen. Sinds Vos in 1968 door Croiset in de gelegenheid was gesteld om bij Toneelgroep Theater Brechts De goede mens van Sezuan te regisseren, hadden de twee altijd een collegiale relatie onderhouden.
Lees meer: Hans Croiset: Biografie - Een uitstapje naar Scheveningen
Een nieuwe mix van jong en gerommeerd in Den Haag
Na bijna veertig jaar was zelfs in het traditionele Haagse in toenemende mate een roep om vernieuwing ontstaan, ook bij het gemeentebestuur. Een van de uitkomsten van de Commissie De Boer was geweest dat Nederland behoefte had aan een gezelschap dat een nationale functie zou bekleden. Croiset verwoordt die functie als 'een bibliotheek van teksten gebracht voor het grote publiek, waartegen anderen zich konden afzetten'. Het begin van Het Nationale Toneel.
Lees meer: Hans Croiset: Biografie - Een nieuwe mix van jong en gerenomeerd in Den Haag
Een reisgezelschap zonder subsidie
Na zijn afscheid in 1994 van Het Nationale Toneel in Den Haag was Hans Croiset weer een vrij man: geen eigen gezelschap en geen verplichtingen meer. Dat betekende echter niet dat Croiset zich tevreden zou stellen met een regie hier en een rolletje daar. Hij was nog steeds een man met een missie, en uitermate strijdvaardig. Croiset zou de hofstad van repliek dienen: niet met een gezelschap maar met een 'onderneming' die uit een kleine vaste staf zou bestaan, die per seizoen twee producties zou uitbrengen, en die steeds per productie acteurs en technisch personeel zou inhuren: Het Toneel Speelt.
Lees meer: Hans Croiset: Biografie - Een reisgezelschap zonder subsidie