Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


George Gershwin 1937.jpg


George Gershwin

NaamGeorge Gershwin
Volledige naamJacob Gershowitz
Geboortedatum26 september 1898
Geboorteplaats Brooklyn, New York City
Overlijdensdatum11 juli 1937
Overlijdensplaats Hollywood
BeroepComponist
DisciplineMuziektheater
TrefwoordenOpera, Musical
 Website
Externe databases:
IMDb
IBDb
VIAF

George Gershwin (1898 – 1937) was een Amerikaans componist. Gershwin werd vooral bekend door zijn werk op de grens van het bestaande klassieke genre en de opkomende jazz.

Hij werd geboren als zoon van Russisch-Joodse immigranten. Bij veel van zijn werk schreef zijn broer Ira de teksten.

Gershwin begon zijn loopbaan rond 1916 als liedjescomponist in wat men in de [Verenigde Staten Tin Pan Alley noemt. Dit hield in dat een liedjescomponist zijn muziek speelde in een winkel waar bladmuziek verkocht werd, met het doel de verkoop van zijn bladmuziek te vergroten.

Al snel kreeg Gershwin landelijke bekendheid in Amerika en kwam hij in contact met theaterproducenten. Hij begon musicals te schrijven voor Broadway die grote successen werden. Hij schreef bijvoorbeeld bijdragen aan een aantal van de Ziegfield Follies. Verder schreef hij de muziek voor musicals als Lady, Be Good!, Oh, Kay!, Funny Face (later verfilmd met in de hoofdrollen Fred Astaire en Audrey Hepburn), Show Girl, Strike up the Band, Crazy for You en Of Thee I Sing.

Zijn 'Songbooks' zijn door diverse zangers en zangeressen op plaat en op cd gezet. Een van de bekendste verzamelingen is die gezongen door Ella Fitzgerald.

Ondanks zijn grote successen bevredigde het lichte genre hem niet. Hij wilde als een serieuze 'klassieke' componist gezien worden. Zijn eerste en belangrijkste poging daartoe was het schrijven van de Rhapsody in Blue, die te beschouwen is als een poging om klassieke muziek en jazz tot elkaar te brengen. Het werk ontstond in 1924 en werd voor het eerst uitgevoerd door de componist op piano en het (dans)orkest van Paul Whiteman. De Amerikaanse componist Ferde Grofé heeft het stuk later voor piano en symfonieorkest bewerkt. Dat zou de versie worden die de geschiedenis in ging en die ook tegenwoordig altijd gespeeld wordt.

Verdere pogingen om in de klassieke muziek serieus genomen te worden waren zijn Concerto in F (een pianoconcert) en An American in Paris. Ook deze muziek werd al snel in (musical)films gebruikt en ook nu vond Gershwin niet de erkenning die hij zocht.

Op een van zijn Europese reizen in 1928 zocht Gershwin contact met de componisten Igor Stravinsky, Francis Poulenc, Darius Milhaud en Maurice Ravel. Hij vroeg met name aan Ravel of die hem compositielessen wilde geven. Ravel moet - volgens overlevering - toen hebben geantwoord: "Waarom wilt u een tweederangs Ravel worden, wanneer u al een eersterangs Gershwin bent?"

Gershwin zette zich daarna aan het componeren van zijn meesterwerk: de opera Porgy and Bess, die in 1935 voltooid werd en waarin alle gezongen rollen door negerzangers en -zangeressen vertolkt werden. Slechts een paar zeer kleine 'sprekende' rollen werden door blanken vertolkt.

Tijdens zijn leven was deze opera verre van succesvol. Hij was hierdoor diep teleurgesteld. Tegenwoordig wordt de opera wel gewaardeerd maar toch niet vaak opgevoerd, omdat het moeilijk blijkt te zijn om een geschikte bezetting te vinden.

Inmiddels hadden de verschijnselen van een hersentumor zich bij hem voorgedaan en hij overleed spoedig daarna op 38-jarige leeftijd.

George Gershwin stierf als een rijk man, maar had bij zijn leven niet de erkenning gekregen die hij zo graag had gewild. Na zijn dood heeft zijn werk meer waardering gekregen (ook onder de liefhebbers van klassieke muziek) en worden met name ook de klassieke werken regelmatig in de concertzaal uitgevoerd.


George Gershwin heeft bijgedragen aan 75 productie(s).

George Gershwin heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan George Gershwin heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Van licht en donker Auteur (schrijver libretto, scenario) Gezelschap Cruys Voorbergh 1954/1955 4 september 1954
Porgy and Bess Auteur (schrijver libretto, scenario) Nederlands Theaterbureau B.V. 1976/1977 22 oktober 1976 Albert Clipper
Ramses Shaffy zingt Frank Sinatra Auteur (schrijver libretto, scenario) Stadsschouwburg Amsterdam 1990/1991 2 januari 1991
Porgy and Bess Auteur (schrijver libretto, scenario) New York Harlem Theatre Productions Inc. 1993/1994 18 januari 1994 Baayork Lee
Porgy and Bess Auteur (schrijver libretto, scenario) Stardust Theatre B.V. 2002/2003 2 juli 2003 Baayork Lee, Larry Marshall
An & Jan, grootste hits deel II Liedteksten Theaterbureau, Hummelinck Stuurman 19 februari 2005
An American in Paris Muziek Ballet der Lage Landen 1953/1954 12 juni 1954
Porgy and Bess Muziek Robert Breen 1955/1956 2 april 1956 Robert Breen
Prelude Muziek Scapino Ballet 1958/1959 1 mei 1959
Repetitie Muziek Scapino Ballet 1959/1960 3 januari 1960
Olifant met lange snuit of De afgang der autorariteiten Muziek Gezelschappen Jaap van de Merwe 1966/1967 4 oktober 1966
Porgy and Bess Muziek Schweizer Tournee-Theater 1970/1971 11 november 1970 Irving Barnes
Porgy en Bess Muziek Opera Forum 1971/1972 3 januari 1972 Andrés Mikó
Five Solo Pieces Muziek Stichting Mickery Workshop 1978/1979 17 januari 1978 Winston Tong
Keuschheitslegende Muziek Holland Festival 1981/1982 22 juni 1982 Pina Bausch
Het mannetje in de kop en de vis Muziek Toneelgroep De Appel 1982/1983 11 mei 1983 Swami George
New Yorick Muziek Theater Dance Workshop 1984/1985 1 december 1984 Billy Wilson
Exploring Gershwin Muziek Theater Dance Workshop 1985/1986 25 oktober 1985 Harm Lust
Op het lijf geschreven Muziek Impresariaat Frans van Bronkhorst 1985/1986 29 juni 1986 Han Ebbelaar
They Dance, They Sing, It's Dazing Muziek Greensingers 1986/1987 20 september 1986
They Dance, They Sing, It's Dazing Muziek The Greensingers 1986/1987 20 september 1986
They Dance, They Sing, It's Dazing Muziek Greensingers 20 september 1986
Het beest in de jungle Muziek Theater Malpertuis 1986/1987 20 april 1987 Dirk Buyse
Lente Muziek Opus One 1990/1991 26 oktober 1989
Mol en Muis Muziek Theatergroep Hobo 1989/1990 15 november 1989 Koos van der Knaap
Oh Lady Be Good: Een jazzgeschiedenis Muziek Gerrie van der Klei 1989/1990 17 november 1989 Frans Mulder
Ramses Shaffy zingt Frank Sinatra Muziek Stadsschouwburg Amsterdam 1990/1991 2 januari 1991
Rapsodie in Blue Muziek Nederlands Figurentheater De Trekwagen 1991/1992 17 mei 1991
Beat around The Beach Muziek Rotterdamse Dansacademie 1990/1991 1 juni 1991
Deux Marie-Rose Muziek Maryse Jacobs 1990/1991 17 juli 1991
Manhattan Moves Muziek M&M American Dance Theatre 1991/1992 14 februari 1992 Michael Kessler
Les Minerables Muziek Studio Eend 1991/1992 7 mei 1992 Jon van Eerd
A Barbarian Pantomime Muziek Stichting Danslab 1992/1993 22 januari 1993 Jehan François Boucher
The Politician / Peeling The Onion Muziek Nederlands Dans Theater 1992/1993 16 april 1993
Het verhaal van ... Muziek Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 1992/1993 26 juni 1993
Porgy and Bess Muziek New York Harlem Theatre Productions Inc. 1993/1994 18 januari 1994 Baayork Lee
Porgy & Bess, Dancin' The Heat Muziek Opus One 1994/1995 1 november 1994 Peter de Smet
Enchanté Muziek Mijne Heren! 1994/1995 18 februari 1995 Henk Votel
Three Dumb Love Songs Muziek Stichting Peter Bulcaen 1995/1996 28 oktober 1995
Under The Moon Muziek Alexandra van Marken 1995/1996 10 december 1995 Alexandra van Marken, Corrie van Binsbergen
The (St)art of Entertainment Muziek Opus One 1996/1997 23 januari 1997 John Yost
The Broadway Show! Muziek Holiday on Ice Productions b.v. 1997/1998 29 oktober 1997
Kameleon Muziek Karin Bloemen 1998/1999 17 september 1998
En nu wij! Muziek Joop van den Ende Theaterproducties BV 1998/1999 18 oktober 1998 John Yost
De feestdagen in het LAKtheater: Musical van de eeuw Muziek LAKtheater 1999/2000 26 december 1999 Brigitte Odett
Uitgestelde ontmoeting Muziek Interpresario b.v. 2000/2001 12 januari 2000 Ruut Weissman
Solo 7 Muziek Dansgroep Krisztina de Châtel 1999/2000 12 januari 2000
Two Daughters of An Aged Stream Muziek Venus Ventura 2000/2001 19 augustus 2000
The Award Winners Muziek Interpresario b.v. 2000/2001 6 oktober 2000
De kleine ballerina Muziek Het Concertgebouw, Amsterdam 2002/2003 12 april 2003 Roeland Kerbosch
Porgy and Bess Muziek Stardust Theatre B.V. 2002/2003 2 juli 2003 Baayork Lee, Larry Marshall
Deserto rosso Muziek Stichting van de Toekomst 2003/2004 12 december 2003 Truus Bronkhorst, Marien Jongewaard
Musicals in concert 2 Muziek Joop van den Ende Theaterproducties BV 2003/2004 20 februari 2004 Guus Verstraete jr.
Who Cares? Muziek Het Nationale Ballet 2003/2004 18 maart 2004
Musicals in Ahoy' 2004 Muziek Joop van den Ende Theaterproducties BV 2003/2004 2 juni 2004 Guus Verstraete jr.
Crazy for You Muziek Joop van den Ende Theaterproducties BV 2004/2005 19 september 2004 Eddy Habbema
Life Is A Cabaret Muziek American Songbook 2004/2005 5 oktober 2004 Pieter Athmer
Blue Rapsody Muziek Budapest Dance Theatre 2004/2005 8 november 2004
An & Jan, grootste hits deel II Muziek Theaterbureau, Hummelinck Stuurman 19 februari 2005
An & Jan, grootste hits deel II Muziek Hummelinck Stuurman Theaterbureau 2004/2005 19 februari 2005
Jeans 15: Everlasting Love Muziek Stichting Jeans 2005/2006 10 oktober 2005
Jeans 15: Everlasting Love Muziek Stichting Jeans 2005/2006 10 oktober 2005
Victoria Muziek Dulcinea Langfelder 2005/2006 26 oktober 2005 Dulcinea Langfelder
Glamorous Night Muziek Stichting Concerten Huis te Linschoten 2006/2007 10 augustus 2006 Adriaan Reinink
Beer is op Vlinder Muziek Jeugdtheater Het Blauwe Huis 2007/2008 19 oktober 2007 Gérard Pillen
Wonderkuur Muziek Dansateliers 2007/2008 16 november 2007
Porgy & Bess Muziek Stichting Vrije Val 2007/2008 16 december 2007 Frank Groothof
Billie Holiday Muziek V&V Entertainment B.V. 2007/2008 17 december 2007 Peter de Baan
Overgang Muziek La Bloemen Productions b.v. 2007/2008 21 mei 2008 Marnix Busstra
Good Morning, Mr. Gershwin Muziek Gastprogrammering Het Muziektheater 2008/2009 20 mei 2009
Purper in concert Muziek Purper B.V. 2009/2010 18 oktober 2009 Frans Mulder
Madame Curie en het geheim van de sidderende straal Muziek Muziektheater Briza 2010/2011 17 juni 2011 Jan Erik Noske, Yvette Olof
Miniatures Muziek Compagnie Flak 2011/2012 10 november 2011
Bloed link Muziek Emmelie Zipson 2010/2011 7 december 2011 Pieter Tiddens
Koninginnenacht Muziek Het Nationale Toneel 2011/2012 28 april 2012 Franz Wittenbrink
Nelken Muziek Tanztheater Wuppertal 2015/2016 16 juni 2016 Pina Bausch
Porgy and Bess Muziek De Nationale Opera 2018/2019 16 januari 2019 James Robinson
Best of Balanchine III Muziek Het Nationale Ballet 2019/2020 13 september 2019
De Grote Pinguïn en Bananen Show Muziek Internationaal Kamermuziekfestival Utrecht 2022/2023 30 december 2022 Margrith Vrenegoor

Overig

Discografie

  • Rhapsody in Blue (1924)
  • Concerto in F (1925)
  • Preludes: 3 stuks (in resp. Bes, cis en es) uitgegeven door New World Musc Corp., 1927 en 5 stuks door Alicia Zizzo samengesteld c.q. bewerkt uit manuscripten, uitgave Warner Bros 1996
  • An American in Paris (1928)
  • Second Rhapsody (1931)
  • Cuban Overture (1932)
  • De opera Porgy and Bess (1935) met daarin het nummer/aria Summertime

Top 2000

Nummer(s) met noteringen
in de Radio 2 Top 2000
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Rhapsody in blue 599 1042 1667 - - 1997 1868 - - - -

= Bronnen