Gebruiker:Milcof/kladblok2
Project TE-TC: tabblad 'Betrokkenen bij realisatie'
Wijze van registratie in de TheaterEncyclopedie
In het formulier van de productiepagina's bevindt zich het tabblad Betrokkenen bij realisatie. Daarop staan verschillende functies genoemd (Auteur, Regie, Choreografie, Muzikale leiding, etc.), met daarachter een invulveld waarin één of meerdere namen ingevuld kunnen worden. Indien er meerdere namen ingevuld worden, worden deze onderscheiden door een puntkomma (;).
Deze velden komen overeen met de velden in de productierecords in de premièredatabase van Axiell. Als Tinbot een nieuwe pagina aanmaakt, worden de ingevulde personen in Axiell gekopieerd naar de overeenkomstige velden in de Theaterencyclopedie.
Let op: in Axiell is er onderscheid tussen de functie (regie, choreografie, uitvoerende) en de rol (Hamlet, maar bijv. ook 'eindregie' of 'ontwerp'). Vooralsnog komt over het algemeen alleen de functie mee naar de Theaterencyclopedie. Met uitzondering van de functie 'uitvoerende': daar komt ook de rol mee. (zie ook Wensenlijst).
Wijze van registratie in Axiell
In Axiell wordt de informatie technisch in een (1) enkel "Cast"-record (object) geregistreerd; dit aan de productie gekoppelde record heeft drie attributen of eigenschappen:
- Character - de "rol"
- Credit - de "functie"
- Name - de "persoon"
De informatie wordt als volgt via de API van Axiell zichtbaar (voorbeeld Soldaat van Oranje):
<Cast> <cast.character>Erik Hazelhoff Roelfzema</cast.character> <cast.credit_type>uitvoerende</cast.credit_type> <cast.name>Grijn, Matteo van der</cast.name> </Cast> <Cast>
Wijze van koppeling van informatie
- NB: in tegenstelling tot de infobox bovenaan, is deze informatie slechts tot bepaalde hoogte blijvend gekoppeld aan Axiell. Zolang er geen menselijke bewerking op de pagina is gedaan, kan Tinbot blijvend de 'betrokkenen bij realisatie' overschrijven. Zodra er wel een menselijke bewerking is gedaan op de pagina, zijn deze gegevens losgekoppeld. Veranderingen in Axiell aan personen komen dan dus niet meer door naar de Theaterencyclopedie.
Wijze van implementatie in de TE
De indeling van vrijwel alle velden op dit tabblad zijn gelijk op alle pagina's: er is per functie één regel, met daarachter in een invulveld één of meerdere namen. Voor een toekomstige, meer LD-gerichte koppeling, kan ik me voorstellen dat deze situatie werkbaar is om - indien nodig - relatief makkelijk veranderingen door te voeren, gezien de uniformiteit van de opmaak.
In 2019/2020 is een project uitgevoerd om aan alle functies t.b.v. de Realisatie van de productie een (sub-)eigenschap toe te kennen. Op deze manier zijn Persoonspagina's semantisch gekoppeld met Productiepagina's en kunnen bijv. op de Persoonspagina's (geautomatiseerde) carrièreoverzichten geplaatst worden van producties waaraan zij hebben bijgedragen (en in welke functie). Het gaat hierbij om de Eigenschap:IsGerealiseerdDoor met een vijfentwintigtal subeigenschappen; een (1) voor elke functie. Deze sub-eigenschappen komen 1:1 overeen met de velden in het genoemde tabblad van het Formulier:Productie. Zie voor de documentatie (o.a.) deze projectpagina: TE:Ontologie_van_de_TheaterEncyclopedie/Realisatie.
Uitvoerenden & Rolverdeling
Voor uitvoerende(n) van producties is de situatie in het formulier complexer.
Allereerst is er een onderscheid tussen het veld uitvoerende(n) en rolverdeling. Een uitvoerende moet zodoende op twee plekken worden ingevuld.
- Uitvoerende(n) werkt op dezelfde manier als de andere velden op dit tabblad. Alle betrokken uitvoerenden zijn hier ingevuld, onderscheiden door een puntkomma. Ook hier geldt dus een uniformiteit in de opmaak. Qua functionaliteit is er één verschil: waar de andere velden zowel zorgen voor de koppeling met het carrièreoverzicht op de betreffende persoonspagina als ook zichtbaar zijn op de productiepagina, zorgt het veld uitvoerende(n) alléén voor die koppeling, en niet voor de zichtbaarheid.
- Rolverdeling: de waardes die in dit veld zijn ingevuld, zorgen wél voor de zichtbaarheid op de pagina (en juist niet voor de koppeling met het carrièreoverzicht op de persoonspagina). De namen van uitvoerenden worden genoemd tussen [[vierkante haken]], met daarachter, indien aanwezig, de gespeelde rol (tussen haakjes). Hier ontbreekt uniformiteit, wat wellicht (maar wellicht ook niet) tot problemen kan leiden.
Daarnaast is er nog een verschil: noch de informatie over de rollen van uitvoerenden, noch die van andere functies wordt semantisch opgeslagen. Deze informatie is dus alleen beschikbaar op de Productiepagina's en kan alleen daar worden weergegeven, en dus bijvoorbeeld niet op de Persoonspagina's. Er bestaat op de TE nog geen Eigenschap:InDeRolVan of enige equivalent daarvan.
Rolverdeling-opties
In 2021 hebben we op de Theaterencyclopedie een wijziging in de productieformulieren gedaan. Voorheen stond alle informatie in het vrije tekstveld. Aan de hand van grootschalige zoek-en-vervang-acties zijn, op basis van de eerder gekoppelde categorieën als [[Categorie:Regie Gerardjan Rijnders]] de namen ingevuld in het corresponderende veld op het tabblad 'Betrokkenen bij realisatie'. Voor uitvoerende is de persoon vanuit de categorie verplaatst naar het veld 'uitvoerende(n)'.
De op de pagina geplaatste rolverdeling is daarbij in de vrije tekst blijven staan. Minimaal 70.000 productiepagina's zijn in de afgelopen jaren gecontroleerd, waarbij de rolverdeling handmatig vanuit de vrije tekst in het veld 'Rolverdeling' is geplaatst. Bij ruim 30.000 productiepagina's is dit wel óf niet, of niet met zekerheid, gedaan. (op basis van de pagina's waar Category:PR-fase2 nog staat). Daarbij staat de rolverdeling, indien aanwezig, wellicht nog in het vrije tekstveld. NB: Ongetwijfeld is er binnen deze 30.000 pagina's een selectie toch al goed ingevuld, maar is daarbij vergeten deze categorie weg te halen.
Dit levert de volgende bekende situaties op:
- Het veld 'rolverdeling' is nog leeg, terwijl deze wel bekend is. Deze staat dan nog in het vrije tekstveld. Zie bijvoorbeeld Cloud - DPPD Duda Paiva Puppetry and Dance - 2009-12-02.
- Het veld 'rolverdeling' is ingevuld, waarbij de tekst is gekopieerd vanuit het vrije tekstveld, waarin elke uitvoerende achter elkaar op één regel is genoemd, in de opmaak [[NAAM]], [[NAAM]], [[NAAM]]. Zie bijvoorbeeld Club 27 - Van’tHofTheater - 2014-06-27.
- Het veld 'rolverdeling' is ingevuld, waarbij de tekst is gekopieerd vanuit het vrije tekstveld, waarin elke uitvoerende stond vermeld in de opmaak [[NAAM]] (ROL)<br/>, per regel één uitvoerende. Zie bijvoorbeeld Cleopatra - Danstheater Aya - 2019-10-10.
- Het veld 'rolverdeling' is ingevoerd, en is vanuit Adlib/Axiell meegekomen, ná de wijziging van het formulier in april 2021. In dat geval is het genoteerd in de opmaak <li>[[NAAM]]</li>, per regel één uitvoerende, en boven de eerste regel <ul> en onder de laatste regel </ul>. Zie bijvoorbeeld Vrijstaat Moresnet - Broder - 2025-08-30.
- Het veld 'rolverdeling' is ingevoerd, maar meer maatwerk, of op een foutieve manier.
- Bijvoorbeeld doordat er meer context is ingevoerd, zoals een titel of overige tekst: Fatinitza - Rembrandt Theater (Amsterdam) - 1905-03-28
- Bijvoorbeeld doordat er meerdere acteurs op één regel zijn ingevoerd ( bijv. in de opmaak [[NAAM]] - Rol (met [[NAAM]] en [[NAAM]] als alternates)<br/>): Aida - Joop van den Ende Theaterproducties BV - 2001-10-21
- Bijvoorbeeld doordat de notatie simpelweg anders is, zoals Rol - [[NAAM]]<br/> of juist [[NAAM]] - Rol<br/>: Les Misérables - Joop van den Ende Theaterproducties BV - 2008-04-20, of Betoovering - N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap - 1900-09-14
Zie ook #Voorbeeld Rollen en #Demo hieronder, voor eerste ideeën om het kwaliteitsbeheer van de rolverdeling verder te faciliteren.
Verschillen in de ontologie
Uit bovenstaande blijkt dat er een aantal verschillen is in de ontologie tussen de TE en Axiell:
- Het object (subject, pagina) "Cast" bestaat niet in de TE; niet als pagina en ook niet al subobject op een (Productiepagina)
- De Eigenschap:IsGerealiseerdDoor en de sub-eigenschappen zijn 1:1 gerelateerd aan de functie ("credit" genaamd in Axiell) en rechtstreeks gekoppeld aan de Productie.
- De Eigenschap:InDeRolVan is niet bestaand binnen de TE.
Overwegingen verschil tussen Makers & Uitvoerders:
In de productiedatabase worden makers en spelers/uitvoerders beiden geregistreerd als "cast". De Engelse term "cast" wordt vooral gebruikt voor de uitvoerders van een productie (bron) en niet zozeer voor de makers.
| Maker | Speler | |
|---|---|---|
| Synoniem / alternatief | Creative | Uitvoerder |
| Zwaartepunt betrokkenheid | Bij de totstandkoming ("achter de schermen") | Bij de opvoering ("voor het publiek") |
| Uniciteit | Meestal 1 per productie (maar zeker niet noodzakelijk maar één) | Variabel: 1 acteur kan meerdere rollen hebben, en een rol kan meerdere vertolkers hebben |
| Relatie (informatietechnisch) | Productie (- Functie) - Persoon/Organisatie | Productie (- Functie) - Rol - Persoon |
| Functie(s) | Regie, Choreografie, Auteur (diverse) | Uitvoering/opvoering |
Voorbeeld Rollen
De informatie over de rollen van uitvoerenden (uit Axiell) kunnen vrij eenvoudig weergegeven worden in de TE.
Voorbeeld van data uit Axiell over Soldaat Tanaka - Zuidelijk Toneel Globe - 1973-01-12 (axiell-ref=500040950)
| Char | Credit type | Name |
|---|---|---|
| Grootvader Tanaka | uitvoerende | Molenkamp, Onno |
| Moeder Tanaka | uitvoerende | Hasekamp, Ann |
| Vader Tanaka | uitvoerende | Boswinkel, Hans |
| Tanaka | uitvoerende | Schneider, Eric |
| Wada | uitvoerende | Brink, Cor van den (acteur) |
| Twee mannen | uitvoerende | Drenth, Jan-Anne |
| Twee mannen | uitvoerende | Fortuné, Jacques |
| Drie vrouwen | uitvoerende | Arean, Jenny |
| Drie vrouwen | uitvoerende | Beers, Anna van |
| Drie vrouwen | uitvoerende | Feenstra, Riny |
| Portier | uitvoerende | Boswinkel, Hans |
| Bordeelhoudster | uitvoerende | Hasekamp, Ann |
| De meisjes | uitvoerende | Arean, Jenny |
| De meisjes | uitvoerende | Feenstra, Riny |
| Soldaten | uitvoerende | Molenkamp, Onno |
| Soldaten | uitvoerende | Fortuné, Jacques |
| Soldaten | uitvoerende | Bolt, Jan |
| Umezu | uitvoerende | Drenth, Jan-Anne |
| Burgerlijke rechter | uitvoerende | Hasekamp, Ann |
| Militaire rechter | uitvoerende | Boswinkel, Hans |
| Verdediger | uitvoerende | Brink, Cor van den (acteur) |
| Onderofficier-schrijver | uitvoerende | Molenkamp, Onno |
Demo
Zie ook een kleine demo op de Test-TE:
- Voorbeeld: test:Miss Saigon - Joop van den Ende Theaterproducties BV - 2011-09-23 (Test/ontwikkelpagina: lokaal ingevoerde info verwijderd en info uit Axiell weergegeven)
- Demo om op alle pagina's zonder lokaal in de TE ingevoerde rolverdeling een rolverdeling uit Axiell te plaatsen:
- Zie voor alle pagina's met data rolverdeling uit Axiel: test:Categorie:Pagina met rolverdeling uit Axiell
- Zie voor alle pagina's op de Test_TE met lokaal ingevoerde rolverdeling : test:Categorie:Pagina met lokaal ingevoerde rolverdeling - Dit is niet heel "spannend", natuurlijk.
- Deze zelfde informatie kan mogelijk ook nuttig zijn in het bewerkingsformulier, of op de pagina zelf als pop-up naast de lokaal ingevoerde informatie.
- NB: de informatie uit Axiell wordt semantisch opgeslagen - dit is zeer eenvoudig (zie de betreffende "Gegevens over deze pagina" in het menu); de informatie die lokaal is ingevoerd wordt nog niet semantisch opgeslagen - dit is veel ingewikkelder, gezien bovengenoemde variatie in de data.