Friedrich von Schiller

Naam	Friedrich von Schiller
Volledige naam	Johann Christoph Friedrich'Schiller
Geboortedatum	10 november 1759
Geboorteplaats	Marbach am Neckar
Overlijdensdatum	9 mei 1805
Overlijdensplaats	Weimar
Beroep	Dichter, Toneelschrijver
Discipline	Toneel
Externe databases:
	DBNL
	IMDb
	VIAF

Friedrich von Schiller (1759 - 1805), ook geregistreerd in de Productiedatabase als Friedrich Schiller, was een Duits toneelschrijver, filosoof en dichter. Hij geldt als een van de grotere literatoren in de Duitse geschiedenis. In 1802 werd hij in de adelstand verheven, hij mocht zich sindsdien von Schiller noemen.

Biografie

Schiller was in zijn werk aanvankelijk revolutionair georiënteerd. Dat wil zeggen, zoals dat in die tijd gold: streven naar vrijheid en gelijkheid, het afwijzen van willekeur en onrechtvaardigheid. In later jaren was hij gematigder. Schiller is o.a. bekend van het gedicht '(Ode) An die Freude' (1785) dat door tijdgenoot Beethoven gedeeltelijk verwerkt werd in het slotdeel van zijn Negende Symfonie.
In Weimar, een plaats waar Schiller lang woonde, wordt hij geëerd met een standbeeld. Naast hem staat stad- en tijdgenoot Johann Wolfgang von Goethe.

Friedrich Schiller overleed op 9 mei 1805 op 45-jarige leeftijd aan een longaandoening. In 1889 werd Schiller's erfenis eigendom van de groothertogin van Saksen-Weimar-Eisenach, Sophie die het Goethe-Schiller-Archiv oprichtte.

Een bekende uitspraak van Schiller betreffende het werk van Immanuel Kant over de Noumenale vrijheid is "Je kan omdat je moet".

Theater CV

Friedrich von Schiller heeft bijgedragen aan 90 productie(s).

Friedrich von Schiller heeft gewerkt in de volgende functies:

• Bedacht naar - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
• Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)

Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Friedrich von Schiller heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum

Productie	Functie	Producent	Seizoen	Premièredatum	In regie van
Fridolin, oder der Gang nach dem Eisenhammer	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Deutsches Theater in der Amstelstrasse	1837/1838	14 april 1838
Maria Stuarda	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Italiaansch Dramatisch Gezelschap	1858/1859	30 juni 1859
De dochter van den muzikant	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Tooneelgezelschap Boas & Judels	1860/1861	26 september 1860
De roovers (Bäuber)	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Van Ollefen en Haspels	1863/1864	26 februari 1864
De roovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gezelschap J. Ed de Vries	1863/1864	31 mei 1864
Fiësko of de zamenzwering te Genua	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gezelschap J. Ed de Vries	1864/1865	31 januari 1865
De roovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Tjasink & Peters Roobol	1865/1866	26 mei 1866
De roovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Vereenigde Tooneelisten van de Stadsschouwburg o.l.v. Stumpff en Veltman	1872/1873	31 mei 1873
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Vereenigde Tooneelisten van de Stadsschouwburg o.l.v. Stumpff en Veltman	1874/1875	10 oktober 1874
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1877/1878	9 oktober 1877
De roovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Moor en Veltman Van Ollefen	1879/1880	1 november 1879
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1880/1881	26 oktober 1880
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1881/1882	24 maart 1882	Antoine le Gras
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1887/1888	24 januari 1888
De roovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Hollandsch Tooneelgezelschap (o.l.v. Van Lier)	1891/1892	8 augustus 1891
De Maagd van Orleans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1897/1898	15 september 1897	Willem Petrus de Leur
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1901/1902	23 september 1901	Willem Petrus de Leur
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap	1901/1902	19 februari 1902	Louis Moor
De samenzwering van Fiesco te Genua	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Nederlandsche Tooneelvereeniging (1893-1912)	1901/1902	22 april 1902
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Nieuwe Nederlandsche Tooneelvereeniging	1904/1905	3 september 1904
De maagd van Orleans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Rotterdamsch Tooneelgezelschap	1904/1905	20 september 1904
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1904/1905	9 mei 1905
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Nederlandsche Tooneelvereeniging (1893-1912)	1909/1910	11 augustus 1909	Adriaan van der Horst
Wilhelm Tell	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Duitsche Tooneel	1911/1912	11 november 1911
Jeanne d'Arc, de maagd van Orleans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Groot Tooneel	1917/1918	7 juli 1918
Don Karlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.)	1918/1919	12 april 1919	Eduard Verkade, A.W. Stellwagen
De roovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. De Tooneelvereeniging	1920/1921	1 februari 1921	Herman Heijermans
Willem Tell	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel	1933/1934	3 februari 1934	Leopold Jessner, Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Theater in der Josefstadt	1933/1934	11 mei 1934	Max Reinhardt
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	N.V. Het Nederlandsch Tooneel	1938/1939	5 november 1938	Albert van Dalsum
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Düsseldorfer Schauspielhaus	1939/1940	19 februari 1940	Peter Stanchina
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel	1940/1941	21 september 1941	Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Die Verschwörung des Fiesco zu Genua	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Deutsches Theater in den Niederlanden	1943/1944	26 januari 1944	Hannes Razum
Tooneelprogramma I	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel	1944/1945	15 november 1944
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Stichting Het Nederlands Volkstoneel	1950/1951	22 januari 1951	Ferd Sterneberg
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Haagsche Comedie	1953/1954	17 april 1954	Karl Guttmann
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Holland Festival	1955/1956	6 juli 1956	Paul Hoffmann (regisseur)
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Stichting Rotterdams Toneel	1959/1960	10 november 1959	Karl Guttmann
Wilhelm Tell	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Düsseldorfer Schauspielhaus	1959/1960	5 januari 1960	Karlheinz Stroux
Proefje	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Westdeutsches Tourneetheater	1959/1960	1 april 1960
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Kleef Theater am Niederrhein	1961/1962	15 november 1961	Dr. Hans Doerry
Kabale und Liebe	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Westdeutsches Tourneetheater	1962/1963	19 februari 1963	Wilhelm Michael Mund
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Düsseldorfer Schauspielhaus	1963/1964	27 september 1963	Karl Heinz Stroux
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Nederlandse Comedie	1964/1965	28 november 1964	Ton Lutz
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Stichting Nieuw Rotterdams Toneel	1965/1966	26 februari 1966	Richard Flink
Wallensteins Tod	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Düsseldorfer Schauspielhaus	1968/1969	12 november 1968	Karl Heinz Stroux
Collage van scènes uit en improvisaties op de romantiek	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Theaterschool	1973/1974	30 mei 1974	Jan Joris Lamers
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Haagsche Comedie	1976/1977	1 januari 1977	Jo Dua
De rovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Zuidelijk Toneel Globe	1977/1978	19 november 1977	Ulrich Greiff
List en liefde	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Publiekstheater	1977/1978	10 december 1977	Eric Schneider
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Publiekstheater	1981/1982	3 oktober 1981	Hans Croiset
Demetrius	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Holland Festival	1982/1983	23 mei 1983	Hansgunther Heyme
Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Shaffy, Amsterdam	1985/1986	15 april 1986	Ton Kas
Progress Passion	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Taller Amsterdam	1986/1987	13 maart 1987	Hector Vilche, Armando Bergallo
Turandot	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Turandot	1986/1987	21 juli 1987	Frances Sanders
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Krochttheater	1987/1988	15 januari 1988	Erik-Ward Geerlings
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Tijd vzw	1988/1989	20 oktober 1988	Ivo van Hove
De rovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Passage Oost-Europa	1990/1991	2 oktober 1990	Peter Kleinert, Peter Schroth
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Nationale Toneel	1990/1991	5 maart 1991	Hans Croiset
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Hogeschool Eindhoven	1991/1992	17 juni 1992	Karst Woudstra
De roovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Maatschappij Discordia	1993/1994	5 juli 1994	Jan Joris Lamers
Voorwerp van verlangen	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Stichting Theaterwerkplaats Limburg Het Kruis van Bourgondië	1994/1995	21 oktober 1994	Jan Peter Gerrits
Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Maten V.Z.W.	1994/1995	30 maart 1995	Guy Cassiers, An de Donder, Waas Gramser, Kris van Trier, Adriënne Altenhaus
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Ro Theater	1995/1996	30 september 1995	Koos Terpstra
List en liefde	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Haarlems Toneel	1995/1996	24 februari 1996	Krzysztof Babicki
Elisabeth & Maria and Some Lesser Tales	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Hogeschool voor de Kunsten Arnhem	1997/1998	11 maart 1998
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Roovers Spelen VZW	1999/2000	11 februari 2000
Kabale und Liebe	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Carrousel Theater an der Parkaue	2000/2001	23 januari 2001	Manuel Schöbel
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Theatercompagnie	2001/2002	25 oktober 2001	Anny van Hoof
Scènes uit Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Toneelacademie Maastricht	2001/2002	26 juni 2002	René Lobo
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Huis aan de Amstel	2004/2005	6 oktober 2004	Liesbeth Coltof
Maria en Elizabeth	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Barbara Pouwels	2004/2005	6 juni 2005	René van 't Hof
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	De Regiedagen	2004/2005	30 juni 2005	Susanne Kennedy
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Toneelgroep Amsterdam	2005/2006	25 september 2005	Theu Boermans
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Nationale Toneel	2006/2007	16 november 2006	Erik Vos
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Theatergroep Aluin	2006/2007	9 maart 2007	Erik Snel
De rovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Noord Nederlands Toneel	2007/2008	1 april 2008	Floris van Delft
De rovers	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Zomergasten	2008/2009	4 juni 2009
Repertoire	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Frascati Producties	2009/2010	18 mei 2010
Kabaal en liefde	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Theaterproductiehuis Zeeland	2013/2014	27 augustus 2013	Frances Sanders
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Toneelgroep Amsterdam	2014/2015	10 december 2014	Ivo van Hove
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Stichting Toneelschuur Producties	2015/2016	23 april 2016	Nina Spijkers
Jeanne d'Arc	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Het Nationale Toneel	2016/2017	11 februari 2017	Theu Boermans, Marjolein Polman
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Mooi weer & zo	2018/2019	10 januari 2019	Bart Kiene
Don Carlos	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Mooi Weer & Zo	2018/2019	10 januari 2019	Bart Kiene
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Mooi Weer & Zo	2018/2019	22 februari 2019	Romy Rockx
Maria Stuart	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Mooi weer & zo	2018/2019	22 februari 2019	Romy Rockx
Die Jungfrau von Orleans	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Nationaltheater Mannheim	2022/2023	3 maart 2023	Ewelina Marciniak

Het graf van Schiller

Schiller werd in 1805 met andere belangrijke Weimaraanse doden in een gemeenschappelijk mausoleum bijgezet . Toen de kisten in de kelder waren verrot rolden de knekels en de schedels over de vloer. Zo konden de mensen die de kelder in 1827 openden Schiller's resten niet meer herkennen. De Weimarer burgemeester Carl Leberecht Schwabe ging van frenologische uitgangspunten uit toen hij uit de stoffelijke resten de grootste schedel, passend voor een genie, en het grootste skelet koos. Schiller was een forse man geweest.
Goethe heeft de schedel van zijn vriend gezien en er een "Ode aan Schillers schedel" aan gewijd die postuum werd gepubliceerd . Latere deskundigen wezen op hun beurt twee andere schedels als die van Schiller aan. De drie schedels en het skelet werden naast de (originele) kist van Goethe in de vorstelijke grafkelder in Weimar bijgezet waar 60.000 bezoekers per jaar in afdalen.
De authenticiteit bleef een omstreden zaak. Men vergeleek de schedel met het dodenmasker en zo kwam de ene geleerde tot de conclusie dat zij echt was terwijl anderen juist meenden bewijs te hebben gevonden voor het tegendeel.
In 2008 toonde DNA onderzoek in opdracht van de Klassik Stiftung, de beheerder van Schiller's nalatenschap, aan dat geen van de drie schedels van Schiller geweest kan zijn. Het geraamte is ook niet van Schiller, het bestaat uit delen van drie onbekende personen, en deze delen passen niet bij de drie schedels . De sarcofaag in de vorstelijke grafkelder is sinds het onderzoek naar de stoffelijke resten leeg.

Werken / Drama

• Die Räuber (1781, [[theater (voorstelling)|theater)
• Kabale und Liebe (1783)
• Die Verschwörung des Fiesco zu Genua (1784)
• Don Carlos (1787, theater)
• Maria Stuart (1800, theater)
• Wallenstein, trilogie, (1800, theater)
• Die Jungfrau von Orléans (1801)
• Turandot (naar Carlo Gozzi) (1801)
• Die Braut von Messina (1803)
• Wilhelm Tell (1804, theater)

Werken / Historische en theoretische geschriften

• Geschichte des Abfalls der Niederlande (1788 - 1ste deel)
• Geschichte des Dreissigjährigen Krieges (1790)
• Über die ästhetische Erziehung des Menschen (1794-1795, brievencyclus)
• Über naive und sentimentalische Dichtung (1795)

Werken / Gedichten en balladen

• Ode an die Freude (1786)
• Resignation (1786)
• Die Teilung der Erde (1795)
• Der Handschuh (1797)
• Der Taucher (1797)
• Das verschleierte Bild zu Sais
• Die Kraniche des Ibykus (1797)
• Ritter Toggenburg (1797)
• Der Ring des Polykrates (1798)
• Der Kampf mit dem Drachen (1798)
• Die Bürgschaft (1798)
• Das Lied von der Glocke (1799)
• Nänie (1800)
• Der Antritt des neuen Jahrhunderts (1800)
• Das Siegesfest (1803)
• Die Huldigung der Künste (1804)
• Das Berglied (1804)

Literatuur

• Safranski, Rüdiger Friedrich Schiller of de uitvinding van het Duitse idealisme

Wikisource

Meer bronnen die bij deze auteur horen, kan men vinden op de pagina Friedrich von Schiller op de Nederlandstalige Wikisource.

Mediabestanden

Zie de categorie Friedrich Schiller van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen

• Productiedatabase
• Wikipedia