Ballets Russes

Naam	Ballets Russes
Vroegere naam	Les Ballets Russes
Genre	Dans
Trefwoorden	Ballet

Les Ballets Russes is de naam van het balletgezelschap dat in Parijs werd opgericht door Serge Diaghilev, een Russische kunstcriticus, -kenner en impresario, en dat tussen 1909 en 1929 in heel Europa optrad en voorts tournee's maakte naar Noord- en Zuid Amerika.

De aanleiding voor de oprichting in 1909 kwam voort uit de eerdere manifestaties van beeldende kunsten, concerten- en operavoorstellingen uit Rusland die Serge Diaghilev in de voorafgaande jaren in Parijs al met succes al had georganiseerd. De voorstellingen van Russische balletten en dansers veroorzaakte echter een zodanige sensatie, dat er alle redenen waren deze in de komende jaren te herhalen. Serge Diaghilev entameerde echter steeds weer nieuwe werken door de belangrijkste avant-garde kunstenaars van zijn tijd bij elkaar te brengen, niet alleen op het gebied van dans, maar ook op het gebied van muziek, literatuur en beeldende kunst, eerst vooral uit Rusland, maar al snel ook uit Frankrijk en Spanje. Door deze werkwijze bleek hij en het gezelschap van grote invloed op de vernieuwing van de ballettraditie en de ontwikkeling van veel nieuwe muziek en beeldende kunst voor het theater. Behalve de artistieke invloed die hij zo uitoefende was hij een bedreven impresario en wist steeds nieuwe geldschieters te interesseren en zo de financiering van zijn ondernemingen rond te krijgen.

De belangrijkste choreografen die Serge Diaghilev aan het Les Ballets Russes wist te binden waren Michel Fokine, Vaslav Nijinski, Léonide Massine, Bronislava Nijinska en George Balanchine. Componisten die hij opdrachten gaf waren o.a. Igor Stravinsky, Sergei Prokofjev, Claude Debussy, Maurice Ravel, Erik Satie en Francis Poulenc. Ook in de keuze van theatervormgevers was het gezelschap vernieuwend; behalve de Russische ontwerpers als Alexandre Benois, Leon Bakst, Mikhail Larionov en Natalia Gontcharova, ontwierpen Pablo Picasso, Marc Chagall, Giorgio de Chirico en Henri Matisse decors en kostuums.

Na het overlijden van Serge Diaghilev, bleek het gezelschap vele schulden te hebben en werd het ontbonden. In 1931 vormde twee ondernemers: Wassily de Basil en René Blum met de restanten gezamenlijk een nieuw gezelschap met de naam Ballet Russe de Monte Carlo. In 1938 splitste het gezelschap waardoor er twee gezelschappen tot begin jaren '50 met de naam Ballet Russe naast elkaar hebben bestaan.

Diverse voormalige dansers, choreografen en balletmeesters van Les Ballets Russes, werkten soms nog afwisselend voor de nieuw opgerichte gezelschappen en/of vormden met de door Diaghilev ontwikkelde traditie nieuwe balletcentra, waaronder in de Verenigde Staten door George Balanchine, in Engeland door Ninette de Valois en Marie Rambert en in Parijs door Serge Lifar.

Veel van de voorstellingen van de Ballets Russes zijn door overlevering en/of reconstructies bewaard gebleven zoals: Le Sacre du Printemps, L'oiseu de feu, Petroesjka, le Noces, Les biches en De verloren zoon en staan op het repertoire van diverse balletgezelschappen in de wereld, waaronder dat van Het Nationale Ballet.