Aart Staartjes
Aart Staartjes in de Stratemakeropzeeshow. Collectie TiN.
| Naam | Aart Staartjes |
|---|---|
| Geboortedatum | 1 maart 1938 |
| Geboorteplaats | Nieuwendam |
| Overlijdensdatum | 12 januari 2020 |
| Overlijdensplaats | Leeuwarden |
| Beroep | Acteur, Mimespeler |
| Discipline | Toneel |
| Trefwoorden | Pantomime |
| Externe databases: | |
| IMDb | |
| VIAF |
Biografie
Staartjes begon zijn carrière in 1957 toen hij met Eric Herfst en Ben Rowold het pantomimegezelschap onder de naam Mimegezelschap Pantalone vormde. Hij volgde aanvankelijk de kweekschool, maar stapte al snel over naar de Toneelschool in Amsterdam. Al tijdens zijn studie was hij in verschillende stukken op de televisie te zien. Na zijn eindexamen in 1961 speelde hij bij diverse toneelgezelschappen, zoals het Stichting Nieuw Rotterdams Toneel. Daar speelde hij een rol in "Een opgemaakt bed", een toneelstuk van Dimitri Frenkel Frank.
In 1967 begon Staartjes een serie bijbelvertellingen (Woord voor woord) voor de jeugd bij de IKOR, later bij de Interkerkelijke Omroep Nederland (IKON).
Het bekendst werd Aart Staartjes als bedenker en samensteller van een aantal baanbrekende kinderseries. In 1972 bedacht hij voor de VARA De Stratemakeropzeeshow. Thema van dit kinderprogramma was het doorbreken van een aantal taboes. Zo schreef Hans Dorrestijn het legendarische “Poep en pies menuet”. Er zou geen televisie worden gemaakt voor kinderen vanuit het gezichtspunt van volwassenen, maar kindertelevisie vanuit het gezichtspunt van het kind. Staartjes bracht een schrijverscollectief bijeen, met onder andere Willem Wilmink, Hans Dorrestijn, Jan Riem en Karel Eykman die teksten schreven die werden uitgevoerd op muziek van Harry Bannink door Staartjes, Wieteke van Dort en Joost Prinsen. Het programma liep van 25 oktober 1972 tot 26 december 1974. In januari 1974 bedacht hij een programma voor de allerkleinsten, De film van Ome Willem met Edwin Rutten in de hoofdrol. De serie werd een groot succes en eindigde pas op 14 mei 1989. De Stratenmakeropzeeshow kreeg een vervolg met J.J. De Bom voorheen De Kindervriend dat van start ging op 3 april 1979 en Staartjes weer verenigde met het schrijverscollectief en Joost Prinsen en Wieteke van Dort. Hoewel minder taboedoorbrekend dan de Stratenmakeropzeeshow, was ook J.J. de Bom een groot succes. Op 28 mei 1981 haalde de VARA de show uit bezuinigingsoverwegingen van het scherm. Nadat hij in 1981 verantwoordelijk was geworden voor "Sesamstraat" zou Aart Staartjes nog een programma voor pubers maken onder de titel "Geef je ouders maar de schuld". De VPRO zond het in het seizoen 1985-1986 uit. Op 3 januari 1988 tenslotte ging Het Klokhuis van start.
Sinds 1984, na het verdwijnen van Piet Hendriks uit Sesamstraat, speelde Staartjes in de Nederlandse Sesamstraat mee, als Meneer Aart. Hij is daar een lichtelijk chagrijnige figuur, die vaak zegt dat het vroeger veel beter was en veel te mopperen heeft, vooral op de dieren Tommie, Ieniemienie en Pino, die hij "Pienjo" noemt. Hij loopt altijd in (rood/bruin) kostuum en draagt ook steeds een lintje. Meneer Aart werd halverwege de jaren tachtig aan Sesamstraat toegevoegd omdat critici de serie te idyllisch en zoetsappig vonden ("een paradijs zonder slang"). Door de jaren heen werd hij duidelijk wat milder en na het overlijden van Lex Goudsmit nam hij diens rol als "opa van Sesamstraat" zo'n beetje over. Meneer Aart is een van de weinigen in Sesamstraat die niet zichzelf maar een typetje speelt en hij woont in de grote klok van Sesamstraat; ook binnen staat een groot aantal uurwerken. Als chagrijn van Sesamstraat fungeert inmiddels Buurman Baasje.
Op 10 april 2009 maakte Staartjes bekend in zijn laatste seizoen in Sesamstraat te spelen. Meningsverschillen over de aanvangstijd van het programma maken dat het van Staartjes 'niet meer hoeft'. Hij zei dit tijdens een interview in het televisieprogramma "De Wereld draait door" (DWDD) en hij gaf hierbij aan dat er een website geopend werd waar mensen hun steun konden betuigen aan de actie.
Door zijn Meneer Aart-imago werd Staartjes weinig voor andere rollen gevraagd. In 2006 kwam daar verandering in, toen hij te zien was in de hoofdrol van circusdirecteur Willy Waltz in de serie Waltz.
Staartjes heeft jarenlang Sint Nicolaas verwelkomd. In 1982 deed hij dit voor het eerst, in 1983 nam hij ook de presentatie voor zijn rekening. In 1984 deed Edwin Rutten het, vanaf 1985 deed Staartjes het weer en dan elk jaar trouw tot 2001. In die begintijd rommelde het nogal achter de schermen, zo waren er problemen tussen Staartjes, de toenmalige hoofdpiet Piet Römer en de toenmalige Sinterklaas Adrie van Oorschot. Onder invloed van Aart Staartjes werden veranderingen doorgevoerd. De grootste was wel in 1986, toen Bram van der Vlugt de nieuwe Sinterklaas werd, tot groot verdriet van Van Oorschot. Staartjes heeft Bram van der Vlugt als klasgenoot gehad bij de toneelschool en Staartjes had Van der Vlugt ook benaderd om de rol van Sinterklaas over te nemen van Adrie van Oorschot. Het commentaar van Aart Staartjes was echter wel een groot succes. Pas in 2001 stopte hij, omdat hij met pensioen ging. Zijn commentaar heeft zelfs geleid tot de oprichting van de Aart Staartjes fanclub; op ludieke wijze werd Staartjes tijdens de intochten getrakteerd op spandoeken en gebak.
De zangeres Lenny Kuhr zingt in haar lied "Visite" (1980): "Dik Trom gooide taartjes, vooral naar Aart Staartjes".
Op 12 januari 2020 overleed hij in een ziekenhuis in Leeuwarden aan de gevolgen van een auto ongeluk, dat twee dagen eerder plaatsvond.
Theater CV
Aart Staartjes heeft bijgedragen aan 36 productie(s).
Aart Staartjes heeft gewerkt in de volgende functies:
- BeeldtAf - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Regie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Persoon - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Aart Staartjes heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Kostuum
Kostuum gedragen door Aart Staartjes als De Zieke in "Het spel van Don Cristobal" van Lorca. Ontwerp: Cor Hezemans. Vervaardigers: Gottfried Roos, Annegien Assies. Collectie TiN.
Film
Staartjes speelde onder andere in:
- De Stratemakeropzeeshow (als de Stratemaker) 1972-1974
- Pinkeltje (Speelfilm, 1978, Hoofdrol, met Wieteke van Dort)
- J.J. De Bom voorheen De Kindervriend (als Hein Gatje) 1979-1981
- De Film van Ome Willem (Toon t/m 1986, regisseur en gastspeler t/m 1989)
- Sesamstraat (Meneer Aart) 1984-heden
- Het Klokhuis (onder andere als Fetze Alsvanouds, Ta van Ta en To en de verteller bij Boy Zonderman) 1988-heden
- Waltz 2006
- Radeloos 2008
- Zingen in het donker 2009
Overig
Hij sprak in o.a. de volgende series stemmen in:
- De Fabeltjeskrant (Rocus de Vrije Vogel)
- Woord voor woord (bijbelvertellingen) 1967
- Pippi Langkous (agent Klang, vader van Tommy en Anika en Messen-Jochem de zeerover) 1971
- Chico de Clown
Boeken
- Aarts vader, 2005, Thomas Rap
- Had ik maar een vak geleerd, 2006, De Bezige Bij
Platen
- 1971 - Vier Bekende Sprookjes Verteld Door Aart Staartjes: Roodkapje + Sneeuwwitje / De Wolf En De Zeven Geitjes + Klein Duimpje - 12"LP - PHILIPS - 6440 035
- 1972 - Woord Voor Woord - 12"LP - IMPERIAL - 5C 052 24727
- 1973 - Peter En De Wolf - 12"LP - DISCOFOON - 167 795
Externe Links
Bronnen
- Productiedatabase
- Acteurs- en Kleinkunstenaars-Lexicon van Piet Hein Honig, 1984
- Wikipedia