Canon: 1978

Sinfonietta van Jirí Kylián: internationaal danssucces

Kylián en zijn gezelschap, het Nederlands Dans Theater, bewerkstelligen een verhevigde, internationale belangstelling voor de Nederlandse dans.

Dansen over de grenzen heen

Dans is een internationale kunstvorm, waarin taal en taalbarrières nauwelijks een rol spelen. Net als musici hebben dansers en choreografen vaak een internationale carrière. Dat begint al op de opleiding. Op de Nederlandse dansopleidingen is meer dan 50 % van de leerlingen afkomstig uit het buitenland en in de gezelschappen loopt het percentage niet in Nederland opgeleide dansers soms op tot boven de 90%. Maar Nederland is niet alleen een werkveld voor dansers uit het buitenland, omgekeerd steken Nederlandse dansers en choreografen ook de grens over.

Nederlands Dans Theater in het buitenland

Al sinds de jaren zestig zijn Nederlandse dansgezelschappen graag geziene gasten in het buitenland. Instrumenteel in die ontwikkeling is vooral het Nederlands Dans Theater (NDT) geweest. Dit gezelschap ontwikkelde in de jaren zestig van de vorige eeuw een heel eigen en zeer succesvolle vorm van danstheater, een mix van klassiek ballet en moderne dans. Met choreografieën van onder anderen Hans van Manen en van de Amerikaan Glen Tetley maakte het gezelschap internationale tournees en wist het de Nederlandse dans een vaste plaats te geven op podia in Europa en daarbuiten. In 1973 noemde het gezaghebbende vakblad Dance & Dancers het NDT al ‘The company that changed Europe’.

Jirí Kylián: een choreograaf van wereldfaam

Het internationale aanzien van het NDT zou tegen het eind van de jaren zeventig nog verder groeien. Verantwoordelijk daarvoor was een in Tsjecho-Slowakije geboren, en in Engeland en Duitsland opgeleide choreograaf: Jirí Kylián. Na zijn aanstelling als artistiek leider van het NDT in 1975, ontwikkelde hij zich al snel tot een choreograaf van wereldfaam. Zijn ballet Sinfonietta (1978), op muziek van zijn landgenoot Leos Janaceck, was de doorbraak. Op het Spoleto-Festival in de Verenigde Staten werd deze wervelende choreografie met de voor Kylián kenmerkende soepele en veerkrachtige lijnen en de doorlopende en vloeiende bewegingsfrasen met groot enthousiasme begroet.

In de jaren daarna reeg hij daar nog een groot aantal successen aan vast en ontwikkelde hij zich tot een choreograaf die zijn dansers naar de grenzen bracht van wat lichamelijk nog mogelijk was. Met bewegingselementen uit het klassieke ballet, die met ongewone kracht en messcherpe precisie door de dansers werden neergezet, creëerde hij een wereld op het toneel die én zeer esthetisch én zeer sensueel was. Voorbeelden hiervan waren No More Play (1988), Kaguyahime (1988), Un Ballo (1991) en Bella Figura (1995). In 1999, na bijna 25 jaar, legde Kylián het artistiek leiderschap van het NDT in 1999 neer. Tot eind 2009 was hij nog als huischoreograaf aan het NDT verbonden.

Ook andere gezelschappen hebben elders succes

De internationale uitstraling van de Nederlandse dans berust niet alleen op het baanbrekende werk van het NDT. Ook Het Nationale Ballet en de kleinere moderne dansgezelschappen hebben een belangrijk aandeel gehad in het internationaal aanzien van de Nederlandse dans. Dans Studio Pauline de Groot, Stichting Dansproduktie, Truus Bronkhorst, Werkcentrum Dans en Dansgroep Krisztina de Châtel waren op festivals over de hele wereld te zien, gevolgd door groepen als Emio Greco PC, Anouk van Dijk en Leine & Roebana. Daarnaast oogsten Nederlandse jeugd- en jongerendansgezelschappen als ISH internationaal veel succes. Dat laatste gezelschap combineert moderne dans, show en elementen uit de urban culture als popmuziek en streetdance met elkaar. Hierdoor vindt het gezelschap aansluiting bij de vormtaal en beleveniswereld van jongeren over de hele wereld.

Dit is één van de canonteksten. Voor meer informatie zie: Canon van het Theater in Nederland