Theater van de Wreedheid

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Oorspronkelijk: théâtre de la cruauté. Provocerend, revolutionair theaterconcept van de Franse avant-gardist Antonin Artaud, uitgewerkt in een bundel manifesten en brieven die in 1938 uitkomt onder de naam 'le théâtre et son double'. Hierin pleit hij, geïntrigeerd door het rituele Balinese theater, voor een totaaltheater als excessieve, collectieve ervaring waarin de grenzen tussen werkelijkheid en representatie komen te vervallen en de toeschouwer geconfronteerd wordt met de wrede zinloosheid van het bestaan en de eigen behoefte om betekenis toe te kennen aan het betekenisloze. Het westerse, psychologiserende theater met zijn literaire taal en diens representatieve functie wordt vervangen door een niet-herhaalbaar ritueel van beeld, beweging en geluid. Artauds theater van de wreedheid heeft een sterk moraliserende lading: hij ervaart de maatschappij als ‘ziek’ en zijn religieus getint totaalkunstwerk dient de orde en hiërarchie te doorbreken en de ‘dode’ bourgeoisie wakker te schudden. Als een pestepidemie moet het theater chaos werpen over de mens en zijn ratio. Om dit te bewerkstelligen kiest de Fransman voor thema’s rondom dood, sadisme en ziekte, positioneert hij de toeschouwer in het midden van het theatergebeuren en legt hij de nadruk op de eenmaligheid van de performance. Artauds theater van de wreedheid wordt gezien als een van de meest invloedrijke theaterconcepten van de twintigste eeuw, en dient, ook nu nog, als belangrijke inspiratiebron voor moderne theatermakers als Peter Brook, Jerzy Grotowski en Olivier Provily.