Uit TheaterEncyclopedie
(Doorverwezen vanaf Theater de la Mar, Amsterdam)
Ga naar: navigatie, zoeken


ProgrammaDeLaMar.jpg


Omslag programma Maya, 1947, Theater De la Mar.

NaamTheater de la Mar, Amsterdam
Latere naamNieuwe de la Mar Theater, Amsterdam
PlaatsAmsterdam
TypeTheatergebouw
Openingsdatum31 juli 1947
OpeningsvoorstellingMaya - Toneelgroep Comedia - 1947-07-31


Informatie

Oorspronkelijk gebouwd als: Lagere school voor jongens
Bouwjaar: 1884
Verbouwd tot theater: 1947
Architect: 1947: Pieter Hermanus Grossouw
Opdrachtgever: Pieter Hermanus Grossouw en Fien de la Mar
Opening als theater: 31 juli 1947
Openingsvoorstelling: Maya van Simon de Gantillon door Toneelgroep Comedia met Fien de la Mar als gast in de hoofdrol.
Faillissement en sluiting: 1950
In 1952 voortgezet als: Nieuwe de la Mar Theater.

Geschiedenis

Het gebouw was al vóór 1940 afgekeurd als schoolgebouw, en werd in 1940 in gebruik genomen als opslagruimte voor decors van de tegenover gelegen Stadsschouwburg. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende het als aanmeldingsbureau en archief voor de Arbeitseinsatz. In 1945 brak er, waarschijnlijk door brandstichting, brand uit. Als represaille werden vóór de ingang zes willekeurige verzetsstrijders gefusilleerd. Na de oorlog werd aan de gevel een gedenkteken van Hildo Krop aangebracht.

Een theater voor Fien de la Mar

De architect Piet Grossouw liet voor zijn echtgenote Fien de la Mar de oude school verbouwen tot een theater met 300 plaatsen.

Fien de la Mar, ca. 1933. Foto: Jacob Merkelbach. Collectie TIN.


Fien de la Mar en John Toer in Maya, 1947. Foto: Particam/MAI. Collectie TIN.

Op 31 juli 1947 vindt de opening van het Theater De la Mar plaats met de door toneelgroep Comedia opgevoerde voorstelling Maya, waarin Fien naast onder andere Han Bentz van den Berg en Rika Hopper de hoofdrol speelt. Het theater draagt de naam van de hele familie, in het bijzonder Nap de la Mar (1878-1930); een schilderij van Fiens vader in de rol van Napoleon siert de foyer. De verwachtingen van het “cultureel centrum, dat een eigen plaats in het beroeps- en amateurtoneelleven van de hoofdstad kan gaan innemen” (Algemeen Handelsblad) zijn hooggespannen.

Het Theater De la Mar herbergt diverse cabaretgezelschappen, van Fien zelf (met Willy van Hemert, Guus Hermus, Ko van den Bosch en een jonge Hetty Blok) en van Martie Verdenius (met onder andere Henk Rigters en Otto Sterman). In alle voorstellingen is de theaterdirectrice het stralende middelpunt. Met het in 1948 door Dick van Veen en steracteur Ko van Dijk opgerichte toneelgezelschap De Spieghel, dat maar één seizoen zou bestaan, speelt Fien maar liefst zes stukken in haar eigen theater, waaronder Madame Elspeth en Het heerlijke zuiden. Allemaal niet de minste namen en voorstellingen, maar het was lang niet genoeg om de boel draaiende te houden. Fien ontbrak het aan discipline en zakelijk inzicht en Piet Grossouw was geen theaterman. "Ze was ook altijd bang voor dat theater", zou haar pianist Jo Spiers later vertellen. "Er ging natuurlijk van alles mis, want technisch zat het allemaal nogal moeilijk en de toneelknechts wisten in het begin ook niet hoe het allemaal zat" (De Tijd, 8 oktober 1982).
"Het was een debâcle", aldus de bondige woorden van Fien de la Mar zelf. "Soms speelden we voor twaalf mensen. We hadden geen recette en konden ook geen trekkers krijgen als Toon Hermans" (Het Parool 1964). In 1950 ging het theater failliet. Wim Sonneveld nam het theater in 1952 van haar over; er werd een balkon gebouwd waardoor de plaatsen werden uitgebreid van 300 naar 500; en Sonneveld noemde het theater het Nieuwe de la Mar Theater. De nieuwe eigenaar gaf Fien ongewild een trap na door "Nieuwe" toe te voegen aan de naam. "De klap kwam hard aan. Ze voelde zich verkocht en verraden", schrijft Wim Ibo.

Premieres

Een chronologisch overzicht van de voorstellingen, die in dit theater in première zijn gegaan voor zover geregistreerd in de Productiedatabase:

 
Gevecht met de zoon - Toneelgroep Puck - 1950-09-06
Vlucht in de ruimte - Cabaret Chiel de Boer - 1950-08-02
Wij begrijpen elkaar - Zomercabaret - 1950-07-21
De kardinaal - Zuid Nederlandsch Tooneel - 1950-01-26
Veel te veel vrouwen - Cabaret Martie Verdenius - 1949-12-17
't Is toch zeker zo? - Toneelgroep De Spieghel - 1949-11-11
Klein, klein kleutertje - Toneelgezelschap Guus Oster - 1949-09-01
Nèt gek - Cabaret Martie Verdenius - 1949-06-01
Kom nog ' s kijken - Gezelschappen Fien de la Mar - 1949-04-07
Kom nog 's kijken - Gezelschappen Fien de la Mar - 1949-04-07
Zonder titel - Cabaret Chiel de Boer - 1949-04-01
Licht geval - Toneelgroep De Spieghel - 1949-03-17
Het heerlijke zuiden - Toneelgroep De Spieghel - 1949-02-17
Een Florentijns treurspel - Toneelgroep De Spieghel - 1949-01-09
De held - Toneelgroep De Spieghel - 1949-01-08
Nounouche - Toneelgroep De Spieghel - 1949-01-08
Het ongeluk - Toneelgroep De Spieghel - 1949-01-08
Florentijns treurspel - Toneelgroep De Spieghel - 1949-01-08
Angst - Toneelgroep De Spieghel - 1949-01-08
De dood voor ogen - Toneelgroep De Spieghel - 1949-01-08
Liefde in de mist - Toneelgroep De Spieghel - 1948-11-23
Madame Elspeth - Toneelgroep De Spieghel - 1948-10-21
Schaduw over het dorp - Toneelgroep De Spieghel - 1948-09-02
Doe maar gewoon - Cabaret Martie Verdenius - 1948-07-01
Vurige kolen- Bruidsnacht - Gezelschap Cruys Voorbergh - 1948-04-16
Vurige kolen- Het testament - Gezelschap Cruys Voorbergh - 1948-04-16
Vurige kolen- Wraak - Gezelschap Cruys Voorbergh - 1948-04-16
Vurige kolen- Tot ziens in het hiernamaals - Gezelschap Cruys Voorbergh - 1948-04-16
Vurige kolen- Vurige kolen - Gezelschap Cruys Voorbergh - 1948-04-16
Als de lente komt - Gezelschap Truce Speijk - 1948-03-01
Schipper naast God - N.V. Het Nederlandsch Tooneel - 1947-12-02
Prima Ballerina - N.V. Het Nederlandsch Tooneel - 1947-11-29
Op verzoek - Regenboog Cabaret - 1947-10-24
Gaat u zitten! - Gezelschappen Fien de la Mar - 1947-10-01
Huis, tuin of keuken - Gezelschappen Fien de la Mar - 1947-09-01
Maya - Toneelgroep Comedia - 1947-07-31


Een alfabetisch overzicht van de voorstellingen die in het Theater de la Mar, Amsterdam hun première hebben beleefd voor zover geregistreerd in de Productiedatabase: Voorstellingen

Bronnen

  • Productiedatabase
  • Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Redactie Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt, Nathalie Wevers. Theater Instituut Nederland, 2007