Rudi van Dantzig: Volgens anderen

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Rudi van Dantzig, 1969. Fotograaf onbekend. Collectie TIN.

Eenlevenlangtheater Rudi van Dantzig:



Citaten over Rudi van Dantzig

Collega's en vrienden van Rudi van Dantzig hebben zich in de loop der tijd in de media soms uitgelaten over hun visie op Van Dantzig's talent en persoonlijkheid. Hun blik biedt vaak een net iets andere invalshoek.

Hieronder vindt u enkele veelzeggende citaten.

Titel onbekend 193066.jpg Portret van Rudi van Dantzig 118229.jpg

Rudi van Dantzig. Links: Foto Particam Pictures/MAI. Rechts: Fotograaf onbekend. Collectie TIN.

Volgens Alexandra Radius en Han Ebbelaar

"De belangrijkste bijdrage van Rudi van Dantzig aan de ontwikkeling van de Nederlandse danskunst is zijn grote repertoirekennis, en de aankopen gedurende zijn lange directeurschap van Het Nationale Ballet. Het is de basis van de Nederlandse danskunst, te vergelijken met aankopen voor het Rijksmuseum of het Stedelijk Museum. De Nederlandse danskunst vergeet te vaak dat belangwekkende repertoire. Het is de herkenning en de basis van onze danscultuur. Rudi heeft een aantal belangwekkende balletten geschreven, o.a. Monument van een gestorven jongen. Dit ballet heeft een historische betekenis zoals ‘De groene Tafel’ van Kurt Jooss. Romeo en Julia en Zwanenmeer zijn als totaalproducties met zijn favoriete ontwerper Toer van Schayk juwelen voor het internationale repertoire."

Volgens Saskia Mees

Actrice/regisseur Saskia Mees speelde in het stuk Toen gij naakt en bloot waart dat Rudi van Dantzig voor Theatergroep De Appel schreef en regisseerde.

"Het was een idee van de toenmalige artistieke leiding bij de Appel ( Aus greidanus en Aram Adriaanse) om Rudi te vragen een stuk te schrijven en te regisseren. Ik zat op dat moment als gastactrice bij het gezelschap, en wist dat het een waagstuk zou worden. Maar het Appelensemble en Rudi schrokken daar niet voor terug. Dat beviel me wel.

Ik werd in een andere taal gegooid, die ik niet direct verstond maar door mijn muziekachtergrond begreep ik snel hoe Rudi dacht: in lijnen, in dynamische structuren, uit elkaar getrokken fysieke en beeldende bewegingen.

Het stuk Toen gij naakt en bloot waart ging over de liefde tussen drie jonge mensen, die in een wereld leven die ten onder gaat. Een zogenaamd paradijselijke maar afgrijselijk situatie die niet te redden valt. Het sterfproces van een groep zeer verschillende mensen op een laatste restje wereld werd onder elkaar uitgevochten d.m.v. poëtische, alledaagse dialogen, flarden apocalyptische teksten en en choreografieën, door Rudi in een grillige compositie gezet. Rudi was een meester in het begrijpelijke onbegrijpelijk maken en andersom. Als speler was je genoodzaakt flexibel te zijn. Soms stond de concrete wereld van de acteur haaks op de meer gestileerde wereld van de danser-choreograaf. Het " eiland " waar we op speelden was een stalen constructie die scheef in de ruimte hing en waarop menig wat oudere acteur met moeite in balans kon blijven. Het leverde zelfs bij een van de jongere actrices een gebroken been op. Met krukken werd het probleem er niet minder op. Maar leverde uiteindelijk ook weer hilarische momenten op.

Ik heb goede, bizarre en ook zeer komische herinneringen aan de toen 65-jarige Rudi die als een hinde door die puinhoop kon dansen. Niemand kan in het hoofd van een scheppend kunstenaar kijken. Rudi had zijn geheimen, zijn fantasieën en zijn dromen, waarvan er velen zijn uitgekomen. Ook op dat rampenplatform. Inmiddels is ons aards paradijs er niet beter op geworden en besef ik dat je moet blijven bewegen, mee bewegen om niet achter te blijven op een wereld die alleen maar instort.

Rudi is voor mij zo iemand, die blijft bewegen. Daarmee is onsterfelijkheid gegarandeerd! Ik wil hem hierbij nog eens zeggen hoe goed het was om hem en deze wonderlijke combinatie van mensen en disciplines te mogen meemaken."

Volgens Han Ebbelaar

Danser Han Ebbelaar over de grote verdienste van Rudi van Dantzig voor Het Nationale Ballet:

"Waar het mij als nieuwkomer tussen echte giganten als Max de Jong en Aad Kosto vooral om gaat, is de verdediging van de essentiële kwaliteiten van de academische dans. Dertig jaar lang heb ik het leiden en lijden van zowel dansers als hun directeuren meegemaakt. Het was naar mijn mening de grote verdienste van Rudi van Dantzig dat hij inzicht had in de vereiste stijlgevoeligheid van zeg maar 'La Sylphide', 'Les Sylphides', 'Giselle', 'Grosstad' of 'De verloren zoon'. Dat kwaliteitsbesef, die gevoeligheid voor esthetiek, de emotionele vervoering die daarmee kan worden opgewekt... ik heb heel sterk het gevoel dat die traditie verdedigd moet worden. Voor je het weet is dat besef uit een groep weggegleden."

Geciteerd uit: Trouw, 9 november 1999

Volgens Reuven Voremberg

In een interview in Trouw zegt Reuven Voremberg (danser, balletmeester en hoofd artistieke staf bij Het Nationale Ballet) over Sonia Gaskell en haar invloed op Rudi van Dantzig:

"De eerste dansers bij HNB kregen hun historische bewustzijn van Sonia Gaskell mee. Mijn bewondering voor haar is onaangetast gebleven. Ik beschouw mijzelf, maar ook Rudi van Dantzig als een product van haar. De kracht van HNB lag jarenlang in de begeestering die Van Dantzig wist op te roepen. Tijdens het instuderen van zijn balletten, hoe oubolllig soms in onze ogen ook geworden, weet hij dansers enorm te enthousiasmeren. Of je nu wel of niet in zijn manier van doen geloofde, hij kreeg en krijgt het nog altijd voor elkaar. Zo'n enorm charisma als leider is maar weinigen gegeven. In feite zette hij de lijn van Gaskell voort. Zij waren leiders die stelling durfden te nemen.

Geciteerd uit: Trouw, 30 augustus 2001

Volgens Nathalie Caris

De Canadese Nathalie Caris danste 24 jaar bij Het Nationale Ballet en maakte er drie artistiek leiders mee. Bij haar afscheid in 2005 zei ze in een interview over Rudi van Dantzig:

'Rudi van Dantzig stond voor 'het familiegevoel', wat echter niets afdeed aan het feit dat er keihard moest worden gewerkt. Maar dat gebeurde in zo'n vertrouwde en inspirerende omgeving dat je vanzelf naar hoge toppen werd getild. De overstap van de Schouwburg naar het grootschalige Muziektheater ervoer Van Dantzig als onprettig. De 'familie HNB' werd opeens een heus bedrijf.

Geciteerd uit: Trouw, 18 juni 2005

Volgens Popke Visser

Popke Visser was één van de zeven kinderen van het Friese gastgezin Visser waar Rudi van Dantzig als elfjarige jongen in de hongerwinter terechtkwam. Popke herinnert zich jaren later:

"Hij was ontzettend verlegen toen hij hier kwam. De eerste avonden moest hij kotsen van het vette eten. Maar na een paar weken zag ik hem in de keuken stiekem de deksel van de pan oplichten; toen wilde hij toch wel effe weten wat 's avonds de pot schafte. Hij hield van capucijners."

Geciteerd uit: Spiegels. Interviews en reportages van Jan Brokken (Amsterdam 1993)

Volgens Meint Visser

Meint Visser was één van de zeven kinderen van het Friese gastgezin Visser waar Rudi van Dantzig als elfjarige jongen in de hongerwinter terechtkwam. Meint herinnert zich jaren later:

"We hebben het goed uitgebuit dat hij kwam. Dan hadden we er eentje bij die ook wat kon doen. Stront rapen. We hadden achter de wei een paar schapen staan en iedere ochtend moesten de kinderen stront rapen met een kolenschop. Rudi zat altijd te dromen, dus die kwam als laatste naar buiten en dan had hij de slechtste schop, de schop zonder steel. Hij was een echt stadsjoch, hij vond het smerig. Die stront gooiden we op een hoop, dat was mest voor het voorjaar, dan werd het gras lekker vet."

Geciteerd uit: Spiegels. Interviews en reportages van Jan Brokken (Amsterdam 1993)

Volgens Jan Vrijman

Cineast Jan Vrijman maakte in 1973 de documentaire The making of a ballet; a choreographer and his world over het ontstaan van Van Dantzigs ballet Geverfde vogels. In een interview met NRC-Handelsblad zei hij hierover:

"Rudi is een man die iedereen op een afstand houdt. Hij heeft een muur van charme om zich heen gebouwd waar je bijna niet doorheen komt. Hij geeft zichzelf niet in de film - wat ik gekregen heb, heb ik genomen."

Geciteerd uit: NRC-Handelsblad, 9 november 1973

In een later interview zegt Vrijman: "Rudi is een onrustig, zoekend mens. Hij heeft die innerlijke onrust schitterend vertaald in zijn balletten. Voor hem is kunst een vorm van overleven en dat is in zijn werk waar te nemen."

Geciteerd uit: Trouw, 4 juli 1991

Volgens Krzysztof Pastor

De Poolse Krzysztof Pastor (1956) was van 1985 tot 1995 danser bij Het Nationale Ballet en werd er in 2003 tot huischoreograaf benoemd. Rudi van Dantzig inspireerde hem.

‘Ik zal nooit de blauwe ogen van Rudi vergeten, ik heb jarenlang in zijn balletten gedanst, de manier waarop hij met ons danser omsprong was zeer respectvol. Zo wil ik ook met mijn dansers omgaan.'

Geciteerd uit: Elsevier, juni 2002

Als 28-jarige kwam hij op de bonnefooi solliciteren bij Het Nationale Ballet. Er bleken die dag geen audities en geen lessen te zijn. Per toeval trof hij artistiek leider Van Dantzig in het kantoor.

'Ik was verlegen, sprak geen Engels, alleen Pools, Russisch en wat Frans en Duits. Hij legde contact met die beroemde hemelsblauwe ogen van hem. Vroeg waar ik vandaan kwam. Van Dantzig zei ik, Gdansk. Nee, ik ben Van Dantzig, antwoordde hij lachend. De volgende dag heeft zijn assistent Henny Jurriëns mij na een extra les aangenomen.'

Geciteerd uit: De Volkskrant, 10 februari 2005

In een interview met Trouw van 10 februari 2000 beschrijft Pastor dezelfde gebeurtenis:

"Ik meldde me in de kamer van de balletmeesters in de Amsterdamse schouwburg. Er was geen auditie, dus wezen ze me af. Gelukkig zag Rudi van Dantzig mij daar staan. Hij legde contact, met die befaamde hemelsblauwe ogen van hem. Het feit dat ik in de stad met zijn achternaam geboren was, deed de rest.

Volgens Alan Land

De Canadese danser Alan Land, eerste solist bij Het Nationale Ballet, in een interview met De Volkskrant haalt herinneringen op bij zijn afscheid. Rudi van Dantzig haalde hem in 1979 naar Nederland. Land kreeg op dat moment een contract bij het Nationale Ballet van Canada, maar ontving ook een brief van Rudi van Dantzig, die hij eerder had ontmoet op een dansfestival in Toronto.

'Rudi was daar de enige die het ook nog over de wereld buiten de dans had. Dat sprak me heel erg aan. Daarom ben ik hier gekomen.'

Ze werkten goed samen:

'Ik spreek mijn irritaties zelden uit. Maar body-language en ogen verraden me. Ze kunnen het aan me zien. Vraag maar aan Rudi.'

Volgens Pieter C. Scholten

Choreograaf Pieter C. Scholten liet zich samen met collega Emio Greco op verzoek van de Nederlandse Dansdagen inspireren door de choreografie The Ropes of Time dat Rudi van Dantzig in 1970 voor Rudolf Nurejev maakte. Scholten over Van Dantzig:

"Van Dantzig was in zijn tijd vernieuwend, met sociaal-maatschappelijke balletten op basis van de emotioneel geladen Graham-techniek. Zijn blik was internationaal. Toch bleef hij Het Nationale Ballet met zijn klassieke basis altijd trouw. En dan dwingt zo’n balletster als Nurejev plots een choreografie van je af."

Geciteerd uit: De Volkskrant, 5 oktober 2007

Volgens Valerie Valentine

Ballerina Valerie Valentine in een interview met De Volkskrant bij haar afscheid als eerste soliste van Het Nationale Ballet:

"Het begon met Rudi, het eindigt met Rudi." Verliefd op zijn blauwe ogen, zijn charisma en zijn natuurlijk overwicht, kwam ze op haar zeventiende naar Amsterdam. 'Ik heb me volledig aan hem overgeleverd. Hij heeft mij gecreëerd. Ik voel me als een monster, ontstaan uit het genie van Frankenstein. Een duivelse dame én een goede fee."

"Van Rudi heb ik geleerd te laten zien dat de werkelijkheid niet altijd mooi is. Bovendien hou ik van theatraliteit."

Geciteerd uit: De Volkskrant, 14 februari 2000 ; idem, 15 december 1995

Volgens Ted Brandsen

Ted Brandsen is sinds 2003 artistiek leider van Het Nationale Ballet en zegt over Rudi van Dantzig:

"Hij is één van de belangrijkste danskunstenaars die ons land ooit gekend heeft. Zijn werk is echt van groot belang voor de dansgeschiedenis van ons land. Zijn bijdrage aan de dans, niet alleen in Nederland maar in de hele wereld, is enorm."

Bron: website Het Nationale Ballet

Herinneringen aan Rudi van Dantzig door oud-dansers

Door oud-dansers zijn herinneringen aan Rudi van Dantzig geschreven en bij elkaar gezet op de volgende pagina's in de Theaterencyclopedie:

Zie Herinneringen en anecdotes over en rond Rudi van Dantzig

Zie Reacties op het overlijden van Rudi van Dantzig

Zie Rudi van Dantzig, een zwakke directeur?