Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


UploadenAfbeeldingDef.png
NaamPaul Hindemith
Geboortedatum16 november 1895
Geboorteplaats Hanau
Overlijdensdatum28 december 1963
Overlijdensplaats Frankfurt am Main
BeroepComponist
DisciplineMuziektheater
TrefwoordenOpera
Externe databases:
IMDb
VIAF

Paul Hindemith (1895 - 1963) was een Duits componist, violist, leraar, organist, theoreticus en dirigent. Hij studeerde viool aan het Dr. Hoch’s Konservatorium van Frankfurt, en speelde vervolgens van 1915 tot 1923 in de opera van Frankfurt. Van 1921 tot 1929 was hij violist in het Amar Quartet, waar hij actief pleitte voor de muziek van zijn tijd. In 1927 werd hij benoemd tot leraar compositie aan de Hochschule der Künste van Berlijn en vervolgens in 1938 in Zwitserland, waar hij naartoe gevlucht was voor het opkomende nazisme. Hij vertrok naar de Verenigde Staten, waar hij les gaf aan de Universiteit van Yale, als leraar compositie, van 1940 tot 1953. Hij verkreeg in 1948 de Amerikaanse nationaliteit. Later keerde hij terug naar Europa. Hij vestigde zich in Zwitserland en gaf er van 1951 tot 1953 les aan de universiteit van Zürich. Hindemith was verder vooral beroemd als bespeler van de altviool. Voor dit instrument componeerde hij een concert, Der Schwanendreher, en verschillende andere werken.

Zijn ritmiek, door hem "Motorik" genoemd - een samenstelling van Motor en Musik, is doordringend en soms ook wel kwellend. Ze geeft de echo weer van de komst van de industrialisatie en de motor, aangezien Hindemith sentimentaliteit, psychologie, persoonlijkheid tegenstaat. Zo creëert Hindemith tussen snerpende muziek en neoklassieke muziek een heel persoonlijke muziek (Gebrauchsmusik, muziek met vaak een sociaal of politiek doel).

Zijn oeuvre is heel uitgebreid, bevat meer dan honderd composities en raakt alle genres aan. Hoewel hij een vurig verdediger van eigentijdse muziek was, voelde hij zich nooit aangetrokken tot de dodecafonie. Hij heeft ook verschillende theoretische werken geschreven.


Paul Hindemith heeft bijgedragen aan 57 productie(s).

Paul Hindemith heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Paul Hindemith heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In choreografie van
Mathis der Maler Auteur (schrijver libretto, scenario) Wagnervereeniging 1938/1939 9 maart 1939
Mathis der Maler Muziek Wagnervereeniging 1938/1939 9 maart 1939
Four Temperaments Muziek Het Nederlands Ballet 1959/1960 9 mei 1960 George Balanchine
Vier Temperamenten Muziek Het Nederlands Ballet 1959/1960 9 mei 1960 George Balanchine
Vier temperamenten Muziek Het Nederlands Ballet 1959/1960 18 juni 1960 George Balanchine
Cardillac Muziek Holland Festival 1960/1961 28 juni 1961
Four Temperaments Muziek Het Nationale Ballet 1961/1962 17 september 1961 George Balanchine
Vijf schetsen Muziek Nederlands Dans Theater 1966/1967 19 oktober 1966 Hans van Manen
Side Show Muziek Holland Festival 1967/1968 17 juni 1968 Norman Morrice
Aswingto Muziek Nederlands Dans Theater 1968/1969 14 maart 1969 Benjamin Harkarvy
Hin und zurück Muziek Holland Festival 1978/1979 1 juni 1979
The Four Temperaments - George Balanchine Muziek Het Nationale Ballet 1982/1983 14 april 1983 George Balanchine
Categorie:Esthetiek Muziek Holland Festival 1982/1983 8 juni 1983
Mörder, Hoffnung der Frauen Muziek Holland Festival 1982/1983 9 juni 1983
20e Eeuwse Duitse en Nederlandse toneelmuziek Muziek Toneelgroep De Appel 1983/1984 23 februari 1984
Der Lindberghflug Muziek Handke-Weiss Gezelschap 1984/1985 27 november 1984
Lehrstuck Muziek Handke-Weiss Gezelschap 1984/1985 28 november 1984 Judith Hamer
Het park Muziek Handke-Weiss Gezelschap 1984/1985 18 december 1984
Berlijn 1930 Muziek Handke-Weiss Gezelschap 1985/1986 3 mei 1986
Opening Muziek Het Nationale Ballet 1986/1987 25 september 1986 Hans van Manen
Lindberghs vlucht over de oceaan / Leerstuk Muziek Handke-Weiss Gezelschap 1986/1987 8 maart 1987 John Wisman
Vijf schetsen Muziek Het Nationale Ballet 1971/1972 19 oktober 1987 Hans van Manen
Temperaments Muziek Compagnie José Besprosvany 1987/1988 10 maart 1988 José Besprosvany
Notre disque est tordu Muziek Nieuwe Dansgroep 1988/1989 21 februari 1989 Pieter de Ruiter
The Four Temperaments - George Balanchine Muziek Holland Dance Festival 1989/1990 13 september 1989 George Balanchine
Als ik later groot ben... Muziek Nederlands Eurythmie Ensemble 1990/1991 1 oktober 1990 Werner Barfod
The Four Temperaments - George Balanchine Muziek Koninklijk Ballet van Vlaanderen 1990/1991 12 oktober 1990 George Balanchine
Notre disque est tordu Muziek Stichting Dansity 1990/1991 19 november 1990 Pieter de Ruiter
Thème et quatre variations Muziek Introdans 1992/1993 1 maart 1991 Jean-Christophe Maillot
Bloed Muziek Truus Bronkhorst 1991/1992 17 maart 1992 Truus Bronkhorst
Notre disque est tordu Muziek Rotterdamse Dansacademie 1991/1992 27 juni 1992 Pieter de Ruiter
Kammermusik no. 2 Muziek Het Nationale Ballet 1993/1994 19 maart 1994 George Balanchine
Een x verhaal Muziek Korzo producties 1994/1995 24 november 1994 Eveline Altena
Antilichaam Muziek Marc Vanrunxt 1995/1996 13 oktober 1995 Marc Vanrunxt
Pas de deux uit Lebensräume Muziek Introdans 1995/1996 26 januari 1996 Jan Linkens
Ratio Muziek De Rotterdamse Dansgroep 1996/1997 20 februari 1997 Ton Simons
Klavier Muziek Rogie & Company 1997/1998 6 november 1997 Piet Rogie
Klavier Live Muziek Rogie & Company 1997/1998 17 februari 1998 Piet Rogie
Duet Zagreb Muziek Danstheater Arena 1997/1998 22 februari 1998 Kim van der Boon
Michelangelo Muziek Lantaren / Venster Producties 1998/1999 7 oktober 1998 Ton Simons, Andy Howitt
Theme et quatre variations Muziek Koninklijk Ballet van Vlaanderen 1998/1999 8 maart 1999 Jean-Christophe Maillot
Modulation Muziek Nederlands Dans Theater I 1999/2000 16 maart 2000 Saburo Teshigawara
Zonder titel 5 Muziek De Groep van Steen 2002/2003 18 augustus 2002
Zonder titel 6 Muziek De Groep van Steen 2002/2003 15 september 2002
Bericht over het vliegen Muziek Zomeropera 2003/2004 27 augustus 2003
De vlucht van Lindbergh over de oceaan Muziek Zomeropera 2003/2004 27 augustus 2003
Apituley's Loco-Motiv Muziek WK Produkties 2002/2003 26 oktober 2003
De hydropathen Muziek Hans Dagelet c.s. 2003/2004 16 januari 2004
Van heksensoep en reuzenpoep Muziek Het Concertgebouw, Amsterdam 2003/2004 15 mei 2004
Sancta Susanna Muziek Opera Spanga 2004/2005 16 april 2005
Rafels Muziek Lenette van Dongen 2004/2005 3 juni 2005
Gijs Muziek Productiehuis Jeugdconcerten 2007/2008 24 mei 2008
Gitanes Muziek Stella Den Haag 2008/2009 12 augustus 2008
De verb(l)azing Muziek Productiehuis Jeugdconcerten 2008/2009 9 mei 2009
De muziekfabriek Muziek Oorkaan 2009/2010 29 mei 2010
Voor de lieve vrede Muziek Theater De Citadel 2011/2012 29 oktober 2011
Dodelijk verlangen Muziek Theatergezelschap Fantasten 2011/2012 20 januari 2012 Annabelle Lopez Ochoa
De toorn van Babel Muziek Opera Compact 2022/2023 21 april 2023

Lijst van composities

Orkestwerken

    • Celloconcert, op. 3, 1916;
    • Lustige Sinfonietta, op.4, 1916;
    • Nusch-Nuschi-suite, 1921;
    • Kammermusik no.1,op. 24 no.1, 1922;
    • Kleine Kammermusik op.24 no.2, 1922;
    • Concertsuite uit Der Dämon, 1923;
    • Klaviermusik mit Orchester, op.29, voor piano linkerhand en orkest, 1923;
    • Kammermusik no.2, op. 36 no.1 voor piano en 12 instrumenten, 1924;
    • Kammermusik no.3, op. 36 no.2 voor cello en 10 instrumenten, 1925;
    • Kammermusik no.4, op. 36 no.3 voor viool en groot kamerorkest, 1925;
    • Kammermusik no.5, op. 36 no.4 voor altviool en groot kamerorkest, 1927;
    • Konzert für Orchester, op. 38, 1925;
    • Kammermusik no.6, op. 46 no.1 voor viola d'amore en groot kamerorkest, 1927;
    • Kammermusik no.7,op. 46 no.2 voor orgel en kamerorkest, 1927;
    • Neues vom Tage, overture, 1930;
    • Der Lindberghflug, 1929;
    • Konzertmusik, op. 48, voor altviool en groot kamerorkest, 1930;
    • Konzertmusik, op. 49, voor piano, blazers en 2 harpen, 1930;
    • Konzertmusik, op. 50, voor blazers en strijkers, 1930;
    • Konzertstück, voor trautonium en strijkers, 1931;
    • Philharmonisches Konzert, 1932;
    • Mathis der Mahler Symfonie, 1934;
    • Der Schwanendreher, voor altviool en klein orkest, 1935;
    • Trauermusik, voor altviool (of cello of viool) en strijkorkest, 1936;
    • Symphonische Tänze, 1937;
    • Vioolconcert, 1939;
    • Celloconcert, 1940;
    • Symfonie, 1940;
    • Thema en variaties "The four Temperaments", voor piano en strijkers, 1940, ook ballet;
    • Cupid and Psyche, ballet overture, 1943;
    • Symphonische metamorphosen op thema's van Carl Maria von Weber, 1943;
    • Pianoconcert, 1945;
    • Symphonia serena, 1946;
    • Klarinetconcert, 1947;
    • Concert voor fluit, hobo, klarinet, fagot, harp en orkest, 1949;
    • Concert voor trompet, fagot en strijkers, 1949;
    • Hoornconcert, 1949;
    • Sinfonietta, 1950;
    • Symfonie "Die Harmonie der Welt", 1951;
    • Pittsburgh Symphony, 1958;
    • Marsch über den alten "Schweizerton", 1960;
    • Orgelconcert, 1962

Werken voor harmonieorkest

    • Konzertmusik für Blasorchester, op. 41, 1926;
    1. Konzertante Overture
    2. Sechs Variationen über das Lied "Prinz Eugen, der edle Ritter"
    3. Marsch
    • Symfonie in Bes voor harmonieorkest, 1951;
    1. Moderatery fast, with vigor
    2. Andantino, grazioso
    3. Fugue, rather broad

Muziektheater

Opera's

Voltooid in titel aktes première libretto
1912-1913 Der Vetter auf Besuch alleen fragmenten,
verloren gegaan
Wilhelm Busch
1919 Mörder, Hoffnung der Frauen, op. 12 1 akte 4 juni 1921, Stuttgart, Staatsopera Oskar Kokoschka
1920 Das Nuschi-Nuschi, op. 20
(stuk voor Birmese marionetten)
1 akte 4 juni 1921, Stuttgart, Staatsopera Franz Blei
1921 Sancta Susanna, op. 21 1 akte 26 maart 1922, Frankfurt am Main August Stramm
1925-1926;
nieuwe versie: 1952
Cardillac, op. 39 3 bedrijven, 4 taferelen 9 november 1926, Dresden, Staatsopera;
nieuwe versie: 20 juni 1952, Zürich, Stedelijk theater
Ferdinand Lion naar de vertelling "Das Fräulein von Scudéri" van E.T.A. Hoffmann;
nieuwe versie: van de componist in navolging van het libretto van Ferdinand Lion
1927 Hin und zurück, op. 45a 17 juli 1927, Baden-Baden Marcellus Schiffer
1928-1929;
nieuwe versie: 1953-1954
Neues vom Tage 3 bedrijven;
nieuwe versie: 2 bedrijven
8 juni 1929, Berlijn, Kroll opera;
nieuwe versie: 7 april 1954, Napels
Marcellus Schiffer;
nieuwe versie: van de componist
1929 Lehrstück 28 juli 1929, Baden-Baden Bertolt Brecht
1934-1935 Mathis der Maler 7 taferelen 28 mei 1938, Zürich, Stedelijk theater van de componist gebaseerd op het leven van Matthias Grünewald
1956-1957 Die Harmonie der Welt 5 bedrijven 11 augustus 1957, München, Staatsopera van de componist
1960-1961 The Long Christmas Dinner
(Das lange Weihnachtsmahl)
17 december 1961, Mannheim, Nationaltheater Thornton Wilder en van de componist

Balletten

Voltooid in titel aktes première libretto choreografie
1922 Der Dämon, op. 28 (Danspantomime) 2 taferelen 1 december 1923, Darmstadt Max Krell
1926 Das Triadische Ballett (voor mechanische orgel) 25 juli 1926, Donaueschingen Oskar Schlemmer
1938 Nobilissima Visione, (danslegende) 6 taferelen 21 juli 1938, Londen van de componist en Léonide Massine
1944 Hérodiade de Stéphane Mallarmé, Récitation orchestrale 30 oktober 1944, Washington D.C. Martha Graham

Toneelmuziek

Voltooid in titel aktes soort van toneel tekst première
1915 Das Glück ist blind Franz Pocci
1915 Kasperls Heldentaten Franz Pocci
1915 Kasperl unter den Wilden Franz Pocci
1915 Lohengrin-Parodie parodie Friedrich Huch
1915 Die Zaubergeige Franz Pocci
1922 Tuttifänchen 3 taferelen Kerstsprookje Hedwig Michel, Franzsika Becker 13 december 1922, Darmstadt
1930 Wir bauen eine Stadt speel voor kinderen Robert Seitz 21 juni 1930, Berlijn
1932 Kinderoper alleen fragmenten

Werken voor koor met/of solostem en orkest

    • Drei Gesänge, op. 9, voor sopraan en orkest, 1917;
    • Melancholie, op. 13 (tekst van Christian Morgenstern), voor mezzosopraan en strijkkwartet, 1919;
    • Des Todes Tod, op. 23a, voor vrouwenstem, 2 altviolen en 2 cello’s, 1922;
    • Die junge Magd, op. 23b (tekst van Georg Trakl), 1922;
    • Die Serenaden, kleine cantate, 1925;
    • Das Unaufhörliche oratorium, 1931;
    • Old Irish Air, voor koor, harp en strijkers, 1940;
    • A song of Music, 1941;
    • When Lilacs last in the door-yard Bloom'd: Requiem for those we love (tekst van Walt Whitman), 1946;
    • Ite, angeli veloces, cantate in 3 delen: 1. Chant de triomphe du roi David (Psalm xvii), 2. Custos quid de nocte, 3. Cantique de l'espérance, 1952-1933;
    • Das Marienleben (tekst van Rainer Maria Rilke), voor sopraan en orkest, 1938-59;
    • Mainzer Umzug, 1962

Kamermuziek

    • Solosonates voor altviool, viool, cello, contrabas, fluit, harp;
    • Sonates met pianobegeleiding: voor viool, altviool, cello, contrabas, gitaar, klarinet, hobo, Engelse hoorn, fagot, fluit, hoorn, trombone, saxofoon, trompet, tuba;
    • Trio's voor allerlei bezettingen;
    • Strijkkwartetten (7) en losse werken voor strijkkwartet;
    • Kwintetten, septet, octet voor uiteenlopende bezettingen.
    • Kammermusik Nr. 4, voor blazerskwintet, op. 36 Nr. 3 (1925)
    1. Breite, majestätische Halbe
    2. Sehr lebhaft
    3. Nachstück
    4. Lebhafte Viertel
    5. So schnell wie möglich

Orgelmuziek

    • Sonate nr.1
    • Sonate nr.2
    • Sonate nr.3

Pianomuziek

    • Suite "1922"
    • Ludus tonalis, interlude's en fuga's en een prelude en een postlude
    • Sonate nr.1 "Der Main"
    • Sonate nr.2
    • Sonate nr.3

Registraties

De meeste orkestwerken van Hindemith zijn verkrijgbaar op het Duitse cd label CPO.

Enkele expressionistische werken, zoals de vroege korte opera’s en de latere opera’s zijn op uitstekende en zeer goed gedocumenteerde wijze op cd verkrijgbaar van het Duitse cd label Wergo.

Een tijd lang is de gerenommeerde uitvoering van de opera Cardillac, met in de hoofdrol Dietrich Fischer-Dieskau, op het Duitse label Deutsche Grammophon verkrijgbaar geweest.

Bronnen