Paul Cronheim
vlnr: Rudolf Mengelberg, Bruno Walter en Paul Cronheim in de pauze van een repetitie van het Concertgebouworkest, 1936. Fotograaf onbekend.
| Naam | Paul Cronheim |
|---|---|
| Volledige naam | Paul Moritz Cronheim |
| Geboortedatum | 25 april 1892 |
| Geboorteplaats | Amsterdam |
| Overlijdensdatum | 18 mei 1975 |
| Overlijdensplaats | Amsyterdam |
| Beroep | Directeur |
Biografie
Hij werd op 25 oktober 1892 in Amsterdam geboren als zoon van chemicus Gustav Cronheim en Cäcilia Czarnikow. Zijn wetenschappelijke loopbaan begon met de studie politicologie in Genève. Eenmaal afgerond vertrok Cronheim naar Leipzig om daar muziekwetenschap te studeren, bij onder andere Hugo Riemann. Het was ook in Leipzig waar Cronheim in 1918 zijn universitaire doctorsgraad behaalde in de literatuur en filosofie.
Op 28 januari 1919 trouwde Cronheim met Bertha Citroen, met wie hij een zoon en een dochter kreeg. Vijf maanden later in datzelfde jaar werd Cronheim op 26-jarige leeftijd benoemd tot algemeen secretaris van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. Deze functie bezette Cronheim tot 1960, met een onderbreking van vier jaar tijdens de Tweede Wereldoorlog; tussen 1941-1945 was de heer W. Veder aangesteld als secretaris van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst.
In 1920 werd Cronheim naast secretaris bij de MBT ook secretaris van de Wagnervereeniging (tot 1947), waarbij hij de vertrokken artistiek directeur Henri Viotta (1848-1933) verving. Ook was Cronheim van 1922-1928 een gedelegeerd bestuurslid en administrateur van het Concertgebouw. In 1939 werd hij benoemd tot directeur van de door de Wagnervereeniging, de Maatschappij ter Bevordering van de Toonkunst en de Bond van Volksuniversiteiten opgerichte Nederlandsche Operastichting.
De Nederlandsche Operastichting werd eind augustus 1941 ontbonden door de komst van de Tweede Wereldoorlog. Het grootste deel van de zangers en overige medewerkers werden daarna opgenomen in het door de bezetter opgerichte Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeling Opera. De joodse Cronheim werd geen functie in dit nieuw bedrijf aangeboden.
Tijdens de oorlog moest Cronheim vanwege zijn joodse afkomst zijn werkzaamheden stopzetten, op zijn functie bij de Wagnervereeniging na. In september 1942 werd Cronheim opgeroepen zich te melden bij de Duitse Sicherheitsdienst. Hij kwam via Barneveld in concentratiekamp Theresienstadt terecht. Zijn inboedel werd ingenomen door de Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg.
Na de oorlog keerde Cronheim terug als directeur van de in 1946 opgerichte Stichting De Nederlandse Opera - dat eigenlijk een voortzetting was van de Afdeling Opera van het Gemeentelijk Theaterbedrijf. In 1951 legde hij zijn functie als directeur van de Opera neer om zich te kunnen wijden aan zijn verplichtingen als secretaris van de Rijkscommissie van Advies voor de bouw van schouwburgen en concertzalen. Ook was Cronheim na de oorlog medeverantwoordelijk voor de oprichting van het Holland Festival (1947).
Onderscheidingen die Cronheim werden toegekend zijn o.a. Officier de la Légion d’honneur (1928, Frankrijk) en Officier in de Orde van Oranje Nassau (1934). In 1959 ontving hij de zilveren medaille van de stad Amsterdam. Cronheim schreef een aantal boeken waaronder gedenkboeken voor Willem Mengelberg (1920), voor de Wagnervereeniging (1934) en voor de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst (1954).
Paul Cronheim stierf op 18 mei 1975 in Amsterdam. Hij werd in stilte begraven op de begraafplaats Zorgvlied aan de Amstel.
Theater CV
Van deze persoon is geen enkele bijdrage aan een theater- of dansproductie geregistreerd op de TheaterEncyclopedieOm dit te verbeteren, vult u op de betreffende pagina('s) over theater- of dansproducties de bijdragen van deze persoon aan..