Libretto

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Libretto is de term die doorgaans gebruikt wordt voor het tekstuele gedeelte van een opera, operette of musical (dialogen en regieaanwijzingen), of op het bóekje waarin deze tekst is gedrukt. Vergelijkbaar met een toneeltekst bij toneel.

Hoewel het libretto in feite het verhaal, de boodschap of het thema van het theaterstuk bepaalt, wordt in de opera- en operette wereld de componist van een opera meestal als de primaire auteur gezien, die vervolgens een librettist kiest om de teksten te schrijven. Er zijn echter ook diverse componisten die zelf het libretto schrijven, al of niet in samenwerking met een andere librettist. Een bekend voorbeeld van een componist die zijn eigen libretto schrijft is Richard Wagner. Voorts is het niet ongewoon dat een uiteindelijke libretto van een opera, waarvan de componist als de auteur wordt aangemerkt tot stand komt door bijdragen van meerdere librettisten.

In een enkel geval wordt ook wel de librettist als de primaire auteur genoemd, zoals bijvoorbeeld het geval was bij de kinderopera De naam van de maan, waarbij het libretto geschreven is door Annie M.G. Schmidt, samen met haar zoon, de tekstschrijver en acteur Flip van Duyn. Diverse muziektheater werken van de Duitse regisseur en toneelschrijver Bertolt Brecht, vormen een ander voorbeeld.

Veel opera-componisten gaan juist een langdurige samenwerking aan met een dezelfde librettist. Bekende voorbeelden van dit soort librettisten zijn: Lorenzo da Ponte die herhaaldelijk samenwerkte met Wolfgang Amadeus Mozart, Arrigo Boito met Giuseppe Verdi, Luigi Illica & Giuseppe Giacosa met Giacomo Puccini en Hugo von Hoffmannsthal met Richard Strauss.

In de wereld van de musical spreekt naast de term libretto ook wel van Boek & Lyrics, waarbij het woord lyrics liedteksten betekent. Voorts worden de componist en librettist vaak gemeenschappelijk als auteur aangeduid bijvoorbeeld Rodgers en Hammerstein (The Sound of Music), Schönberg en Boublil (les Miserables). Maar ook bij de musical komt het voor dat vooral de componist als primaire auteur wordt aangemerkt zoals bij veel musicals van Andrew Lloyd Webber.

Tenslotte is het in de muziektheater-wereld niet ongebruikelijk dat een libretto gebaseerd is op een eerder geschreven tekst van een andere auteur. Dat kan elk ander litterair werk zijn, zoals een toneeltekst, een roman, gedicht, sprookje of ook een al eerder gebruikt libretto. Daarnaast komt het regelmatig voor dat meerdere librettisten als auteur gekenmerkt worden voor de uiteindelijk tekst van een muziektheater-werk.

Zie verder ook wikipedia.