Ko van Dijk: Biografie

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Ko van Dijk. Fotograaf onbekend. Collectie TIN.


Eenlevenlangtheater Ko van Dijk:


Biografie

Ko van Dijk Jr. werd op 25 juli 1916 geboren als zoon van de beroemde toneelspeler Ko van Dijk sr. en de actrice Jetty van Dijk-Riecker. Toch lag het niet bij voorbaat vast dat hij in de voetsporen van zijn ouders (en vele andere familieleden) zou treden. Uiteindelijk komt het er toch van en na meer dan 260 rollen op het toneel en op televisie in ruim 45 jaar, sterft Ko van Dijk op 61-jarige leeftijd onverwachts midden in de tournee van het stuk Herfst in Riga op 6 mei 1978.

In verschillende hoofdstukken wordt hier aandacht besteed aan enkele belangrijke facetten in het leven van de veelzijdige en gepassioneerde acteur die Ko van Dijk was: zijn ouders en jeugd, hoe hij op 16-jarige leeftijd bij het toneel belandt, het verloop van zijn carrière, zijn zes echtgenotes en zijn vaderschap op latere leeftijd.

Ouders en jeugd

Ko van Dijk als peuter, ca. 1918. Collectie TIN.

Ko van Dijk stamt uit een echte theaterfamilie. Zijn grootvader was de acteur Kees van Dijk. Hoewel hij in 1886 vroeg overleed, had hij wel 21 kinderen bij vier vrouwen gekregen. Volgens Ko van Dijk was het toneelwerk van zijn grootvader weinig opzienbarend. Wel had hij een 'kloeke' gestalte: "Hij woonde in Amsterdam, vlak bij de Amstel en had de gewoonte om zijn dag te beginnen met een duik in deze rivier, onder het motto: 'Goed voor het lichaam'. Hij hield deze gewoonte zowel 's zomers als 's winters vol.

Lees meer: Ko van Dijk: Biografie - Ouders en jeugd

Het voorzichtige begin van een grootse carrière

Ko van Dijk Sr. Collectie TIN.

De schooltijd van Ko van Dijk was een ramp: "Het naar school gaan was voor mij één grote ellende. Ik heb er nooit aan kunnen wennen. Ik voelde me er als in een gevangenis. 'Mijn leren is spelen' was op mij niet van toepassing. Spelen wilde ik wel, maar leren beslist niet."


Lees meer: Ko van Dijk: Biografie - Het voorzichtige begin van een grootse carrière

Een tweede vader

Louis Saalborn. Foto: Jacob Merkelbach. Collectie TIN.

Ko van Dijk over Louis Saalborn: "Ik aanbad Saalborn, omdat hij eenzelfde soort acteur was als mijn vader, alleen briljanter. Mijn vader was een echte acteur, met een groot hart. Saalborn was virtuoos en briljant. Daar heb ik twee jaar ontzettend veel geleerd, Saalborn gaf mij heel belangrijke rollen te spelen."


Lees meer: Ko van Dijk: Biografie - Een tweede vader

De carrière

Ko van Dijk als Adriaan in Adriaan en Oliver in 1941 op 25-jarige leeftijd. Foto: Kurt Kahle. Collectie TIN.

Ondanks drie pogingen om toegelaten te worden, is het Ko van Dijk nooit gelukt zijn opleiding aan de Toneelschool te volgen. Hij leerde het vak in de praktijk. Eerst bij Het Schouwtooneel en het Nieuw Schouwtooneel met zijn vader in de buurt en na diens onverwachte dood bij het gezelschap van Louis Saalborn. Deze praktische leerschool maakt dat Ko van Dijk zich ontwikkelde tot een acteur van de oude stempel. Van (moderne) toneeltheorieën had hij geen weet. Vanachter de coulissen keek hij naar zijn grote voorbeelden en daarnaast moest hij het vooral doen met zijn eigen intuïtie en inlevingsvermogen.

Lees meer: Ko van Dijk: Biografie - De carrière

De echtgenotes en het vaderschap

Ko van Dijk en Elly van Stekelenburg thuis in hun huis in de Vondelstraat in Amsterdam

Ko van Dijk trad op 15 november 1939 voor de eerste maal in het huwelijk met Emma (Emmy) Lucretia Scholte die Mensendieck-lerares was. Zij gaf haar gymnastieklessen ook op de Toneelschool. Emmy Scholte woonde in Hilversum, was gescheiden en moeder van een tweeling. Het echtpaar scheidde binnen twee jaar. Op 1 juli 1943 trouwde Ko van Dijk opnieuw, ditmaal met de actrice Elly van Stekelenburg.

Lees meer: Ko van Dijk: Biografie - De echtgenotes en het vaderschap

Eerbetoon

Ko van Dijk. Fotograaf onbekend. Collectie: Peter-Jan van Dijk.

Ko van Dijk is tijdens zijn toneelcarrière verschillende malen onderscheiden. In 1951/52, 1952/53 en 1955/56 was hij 'Acteur van het Jaar'. In 1957 kreeg hij de Louis d'Or toegekend, die hij overigens weigerde. Hier vindt u een overzicht.

Lees meer: Ko van Dijk: Biografie - Eerbetoon