Joris-Jan Bos
Renature. Nederlands Dans Theater, 2008. Foto: Joris-Jan Bos
| Naam | Joris-Jan Bos |
|---|---|
| Beroep | Fotograaf |
| Website | |
| Externe databases: | |
| IMDb | |
| RKD |
Biografie
Joris-Jan Bos is theaterfotograaf, meer specifiek een dansfotograaf en heeft voornamelijk voor het Nederlands Dans Theater (NDT) gewerkt. Hij heeft vele voorstellingen zowel in het theater als van te voren in de studio en de repetitieruimte vastgelegd. Wat Bos kenmerkt is het experiment en het vervreemdende element in zijn foto’s. Een gezelschap als het NDT geeft hem de mogelijkheid om deze elementen te gebruiken; klassieke gezelschappen stellen meer conventionele eisen aan de foto’s. Naast zijn werk voor het NDT heeft hij wel eens voor Het Nationale Ballet, DansWerkplaats Amsterdam, Korzo producties, Joop van den Ende Theaterproducties BV en Het Nationale Toneel gewerkt.
Joris-Jan Bos heeft zowel analoog als digitaal gewerkt. Zijn analoge werk, voornamelijk in zwart/wit, maar soms ook in kleur, wordt gekenmerkt door een neutraal contrast, waardoor er herkenbare beelden ontstaan. Zijn stijl is bij de overstap van analoog naar digitaal heel consistent gebleven. De beelden zijn nu in kleur en bezitten vaak een hogere scherpte en helderheid, die inherent is aan de digitale techniek.
Het vervreemdende element in zijn foto’s wordt op verschillende manieren ingezet. Bos maakt vaak gebruik van bewegingsonscherpte, vooral bij de foto’s die hij maakt tijdens het repetitieproces, maar ook bij de scènefoto’s. Door het inzetten van bewegingsonscherpte legt hij de nadruk op de ervaring en de intensiteit van de beweging. Hij is hierin veel extremer dan andere fotografen die dit kenmerk wel eens toepassen. De combinatie van scherpte (dat wat onbewogen is) en onscherpte (de beweging) zorgt voor een dynamisch beeld. Hij maakt vaak combinaties tussen een herkenbaar scherp onderwerp met daarbij een bewogen, vervreemd element.
Lang niet al Bos’ foto’s worden gekenmerkt door het gebruik van bewegingsonscherpte. Zijn andere foto’s bevatten vaak juist grote scherpte en zijn daardoor heldere beelden. Ook bij deze heldere beelden speelt vervreemding een grote rol. Dit wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door het gebruik van een groothoek lens die de scène vertekend, of door middel van de uitdrukkingen van de dansers. Bos houdt zich vaak niet aan het recht weer geven van de horizon; zijn beelden zijn vaak uit het lood, wat een extra vervreemdende en dynamische indruk geeft. Hij kruipt vaak op de dansers voor expressieve close-ups, maar neemt even gemakkelijk weer afstand om de dynamiek van de groep te tonen.
Het werk van Bos toont een ontwikkeling naar een steeds losser beeld en meer gebruik van bewegingsonscherpte door de jaren heen. Komen deze elementen in de begin jaren nog maar sporadisch voor, en doen ze soms zelfs denken aan de expressionistische dansfoto’s van de jaren 1930, later maakt hij er veel meer gebruik van. Vooral met de digitale techniek lijkt Bos zich vrijer te voelen om hiermee te experimenteren. Het experiment komt duidelijk naar voren in zijn repetitiefoto’s en foto’s die hij in een studio heeft gemaakt van de dansers.
In de scènefotografie schenkt Bos veel aandacht aan de decors, tenminste, wanneer deze aanwezig zijn. Door de danser in de ruimte te plaatsen en de context te tonen, worden de decors vertegenwoordigd. Over het algemeen maakt Bos weinig gebruik van extreme afsnijdingen in zijn scenefoto’s, al zijn sommige close-ups wel strak gekadreerd. Hij toont duidelijk het lichaam van de dansers, zij het vaak op een vervreemdende wijze. Bos richt zich duidelijk niet op de juiste uitvoering van de dans, zoals de klassieke dansfoto qua poses perfect moet zijn, maar hij schenkt aandacht aan het gevoel dat bij de dans hoort. De dynamiek van de voorstelling en de bewegingen van de dansers staan centraal. Hierbij daagt Bos de toeschouwer nog eens uit door een vervreemdende noot aan zijn foto’s toe te voegen.
Theater CV
Joris-Jan Bos heeft bijgedragen aan 142 productie(s).
Joris-Jan Bos heeft gewerkt in de volgende functies:
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Grime, kapwerk - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Muziek - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Muzikale uitvoering - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Vervaardiger - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Fotografie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Joris-Jan Bos heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Theaterfotografie
Foto's: Joris-Jan Bos
Opdrachtgevers
Joris-Jan Bos heeft onder andere gefotografeerd voor:
- DansWerkplaats Amsterdam 1999 – 00
- Joop van den Ende Theaterproducties BV 2006 - 08
- Jacqueline Knoops en Dansers 1995
- Korzo producties 1996 - 99 04
- Het Nationale Ballet 2002
- Het Nationale Toneel 1996 - 97
- Nederlands Dans Theater 1987 91- 08
- Nieuwe Dansgroep 1991
Bronnen
- Productiedatabase
- Fotocollectie Theater Instituut Nederland
- Iris van Vliet, 'Belicht. Theaterfotografie in Nederland van 1945 tot 2011' Masterscriptie UvA Theaterwetenschap, 2011.