Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


John Osborne by Reginald Gray.jpg


John Osborne, getekend door Reginald Gray

NaamJohn Osborne
Volledige naamJohn James Osborne
Geboortedatum12 december 1929
Geboorteplaats Londen
Overlijdensdatum24 december 1994
Overlijdensplaats Clun, Cropshire
BeroepSchrijver
DisciplineToneel
Externe databases:
DBNL
IMDb
VIAF

Na de dood van zijn vader in 1941 volgde hij enige jaren een goede opleiding in Devon, maar kon op school niet aarden. Hij keerde terug naar Londen, waar hij in contact kwam met het reizend toneelgezelschap van Anthony Creighton. Daar leerde hij het theatervak en schreef enkele stukken met Creighton samen, waaronder Epitaph for George Dillon (1958). Tot kort voor zijn dood bleef hij ook zelf toneelspelen.

Zijn derde stuk Look Back in Anger (1956) betekende een wereldwijde doorbraak, die de Britse toneelcultuur op zijn kop zette. Een gehele groep naoorlogse Britse auteurs werd naar dit stuk de Angry Young Men genoemd. Ook zijn invloed op Edward Albee is onmiskenbaar (Who is afraid of Virginia Woolf?, 1962).

Osborne's privé-leven was even tumultueus als zijn werk. Hij trouwde vijfmaal, en mishandelde zijn echtgenotes regelmatig. Ook had hij een incestueuze relatie met zijn dochter Nolan, kind uit zijn derde huwelijk met Penelope Gilliatt (beschreven door zijn biograaf John Heilpern)[1].

Osborne stierf in 1994 aan de gevolgen van diabetes.


John Osborne heeft bijgedragen aan 25 productie(s).

John Osborne heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan John Osborne heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Omzien in wrok Auteur (schrijver libretto, scenario) Toneelgroep Theater 1957/1958 24 november 1957 Robert de Vries
De humorist Auteur (schrijver libretto, scenario) De Haagsche Comedie 1958/1959 30 augustus 1958 Paul Steenbergen
George Dillon Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Rotterdams Toneel 1958/1959 20 februari 1959 Peter Cotes
Wrok om gisteren Auteur (schrijver libretto, scenario) Mechels Miniatuur Teater 1958/1959 22 april 1959 Luc Philips
Luther Auteur (schrijver libretto, scenario) Holland Festival 1960/1961 11 juli 1961 Tony Richardson
Omzien in wrok Auteur (schrijver libretto, scenario) De Nederlandse Comedie 1964/1965 24 oktober 1964 Hans Boswinkel
Niet als bewijs toegelaten Auteur (schrijver libretto, scenario) De Nederlandse Comedie 1965/1966 25 september 1965 Henk Rigters
Luther Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Nieuw Rotterdams Toneel 1965/1966 5 november 1965 Richard Flink
Look Back in Anger Auteur (schrijver libretto, scenario) The York Theatre Royal Company 1968/1969 4 november 1968 Maurice Steward
De humorist Auteur (schrijver libretto, scenario) De Haagsche Comedie 1968/1969 1 januari 1969 Paul Steenbergen
Grafschrift voor George Dillon Auteur (schrijver libretto, scenario) Groot Limburgs Toneel 1968/1969 8 januari 1969 Cas Baas
Nu Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Nieuw Rotterdams Toneel 1968/1969 22 februari 1969 John van de Rest
Omzien in wrok Auteur (schrijver libretto, scenario) Theaterschool 1974/1975 29 mei 1975 Hein Fiedeldij Dop
Look Back in Anger Auteur (schrijver libretto, scenario) ESTA 1977/1978 20 januari 1978 Ralph McAllister
Wrok om gisteren Auteur (schrijver libretto, scenario) Koninklijke Nederlandse Schouwburg 1978/1979 16 januari 1979 Guido Maeremans
Woede om gisteren Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting FACT 1979/1980 13 oktober 1979 Vonne van der Meer
De humorist Auteur (schrijver libretto, scenario) Katrijn Theaterproducties B.V. 1980/1981 25 november 1980 Henk Rigters
A Magic Dark Room Auteur (schrijver libretto, scenario) ESTA 1983/1984 24 oktober 1983 Keith Adrian
Omzien in wrok Auteur (schrijver libretto, scenario) La Terrazza 1986/1987 27 februari 1987 Evert de Jager
De humorist Auteur (schrijver libretto, scenario) John van de Rest Theaterprodukties 1988/1989 8 december 1988 John van de Rest
Look Back in Anger Auteur (schrijver libretto, scenario) The New Triad Theatre Company 1989/1990 1 november 1989 John Strehlow
Anger Auteur (schrijver libretto, scenario) Noord Nederlands Toneel 1995/1996 21 september 1995
Wrok Auteur (schrijver libretto, scenario) Art & Pro 1995/1996 25 oktober 1995 Frans Strijards
De entertainer Auteur (schrijver libretto, scenario) Toneelgroep Amsterdam 2013/2014 23 mei 2014 Eric de Vroedt
Der Entertainer Auteur (schrijver libretto, scenario) Schauspielhaus Hamburg 2015/2016 20 februari 2016 Christoph Marthaler


Werk

Look Back in Anger werd aanvankelijk door alle gezelschappen geweigerd, tot Osborne het opstuurde aan een nieuw, zieltogend gezelschap, onder leiding van regisseur Tony Richardson.

Jimmy Porter, de hoofdpersoon, woont samen met zijn zwangere vrouw Alice en zijn beste vriend Cliff, en houdt zich met kleine baantjes ternauwernood in leven. Hij terroriseert zijn vrouw, hoofdzakelijk omdat zij van betere afkomst is. Haar vriendin Helena probeert lijn te brengen in het verwaarloosde huishouden. Als Alison vlucht, begint Jimmy met Helena een relatie. In het derde bedrijf keert Alison terug met de mededeling dat ze een miskraam heeft gehad; heel voorzichtig komen Jimmy en Alison weer tot elkaar.

Hoewel het stuk aanvankelijk werd afgekraakt, prees de meest invloedrijke recensent van die tijd het stuk de hemel in. Er volgde een stormachtige ontvangst in Londens West End en op Broadway; in 1958 werd het verfilmd met Richard Burton, Claire Bloom en Osbornes toenmalige vrouw Mary Ure.

In 1957 volgde een nieuwe theaterhit, The Entertainer met Laurence Olivier in de hoofdrol, die in 1960 werd verfilmd. Met Inadmissible Evidence (1964) completeerde hij een trilogie die niet alleen een beeld geeft van kleinburgerlijke ellende (ook wel genoemd kitchen sink drama), maar de teloorgang van Engeland als wereldnatie symboliseert (karakterisering van David Hare in een bekend geworden grafrede).

Latere stukken zijn een aaneenrijging van successen (Luther (1961), dat Martin Luther portretteert als rebel) en flops. Wel ontving hij in 1963 nog een Oscar voor zijn scenario Tom Jones, naar de roman van Henry Fielding.

Bibliografie

  • The Devil Inside (1950, theater)
  • Personal Enemy (1955, theater, met Anthony Creighton)
  • Look Back in Anger (1956, theater)
  • The Entertainer (1957, theater)
  • Epitaph for George Dillon (1958, met Anthony Creighton)
  • The World Of Paul Slickey (1959, musical)
  • A Subject Of Scandal And Concern (1960, tv-spel)
  • Luther (1961, theater)
  • Plays for England (1962, theater)
  • Tom Jones (1963, scenario)
  • Inadmissible Evidence (1964, theater)
  • A Patriot For Me (1965, theater)
  • The Hotel In Amsterdam (1968, theater)
  • Time Present (1968, theater)
  • The Charge of the Light Brigade (scenario, 1968)
  • The Right Prospectus (1970, tv-spel)
  • West Of Suez (1971, theater)
  • A Sense Of Detachment (1972, theater)
  • The Gift Of Friendship (1972, toneelspel)
  • Ms, Or Jill And Jack (1974, tv-spel)
  • The End Of Me Old Cigar (1975, theater)
  • Almost A Vision (1976, tv-spel)
  • Watch It Come Down, (1976, theater)
  • Very Like A Whale (1980, tv-spel)
  • You're Not Watching Me, Mummy (1980, tv-spel)
  • A Better Class Of Person (1985, tv-spel)
  • God Rot Tunbridge Wells (1985, tv-spel)
  • Déjàvu (1992, theater)

Noten

  1. http://en.wikipedia.org/wiki/John_Osborne#Complete_works John Osborne in de Engelse Wikipedia

Bronnen