Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
HenkTjon.jpg


Henk Tjon. Bron: Archief Michiel van Kempen.

NaamHenk Tjon
Volledige naamHenk Tjon Tam Pau
Geboortedatum25 augustus 1948
Geboorteplaats Paramaribo
Overlijdensdatum18 september 2009
Overlijdensplaats Paramaribo
BeroepRegisseur, Acteur, Schrijver
DisciplineToneel
Externe databases:
IMDb
VIAF

Henk Tjon ( 1948 - 2009) was een Surinaams toneelschrijver, toneeldocent, regisseur en acteur.

Tjon volgde in Nederland de regie-opleiding en was er enige jaren werkzaam als regisseur.

Tjon heeft zich verdiept in het Black Movement Theatre. In zijn werk speelde het zwarte bewustzijn een belangrijke rol. In 1969 speelde hij in het Amsterdamse Lido Theater de solovoorstelling Only white, met teksten van afro-Amerikaanse schrijvers als James Baldwin, Nicolas Guillén en Jacques le Noir.

In 1969 keerde Henk Tjon Tam Pau terug naar Suriname als Sticusa-regisseur (Nederlandse Stichting voor Culturele Samenwerking tussen Nederland, Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen). Samen met Sticusa-regisseurs Franklin Lafour en Hans Caprino zorgde hij voor een vernieuwing van het Surinaamse theater, waarbij zwart bewustzijn een belangrijk rol speelt. Hij had acht jaar in Nederland gewerkt, waar hij o.a. de regieopleiding volgde en twee jaar bij De Haagsche Comedie speelde (Veel leven om niets, 1969).

Samen met Thea Doelwijt richtte hij in 1973 het Doe-theater op, de eerste semi-professionele toneelgroep van Suriname. De naam is ontleend aan de zang- en dansspelen met satirische inslag die de tot slaaf gemaakten opvoerden, de du. Het Doe-theater maakte maatschappijkritische cabaret- en theatervoorstellingen. Ze gingen uit van totaaltoneel waarbij de grote culturele diversiteit in Suriname de voedingsbodem vormde voor het theaterspel. Alle stukken van het Doe-theater werden gespeeld in meerdere talen: Sranantongo, Nederlands en Engels, en zang, dans en muziek waren belangrijke onderdelen van de voorstellingen, waarin het Surinaamse zelfbewustzijn vaak centraal stond. Het gezelschap bezocht ook moeilijk begaanbare districten om een zo breed mogelijke groep mensen te bereiken.

Na de decembermoorden in Suriname in 1982 perkte het militaire regime de speelruimte van het Doe-theater steeds verder in, waarna het gezelschap uit elkaar viel. Net als vele andere leden van de groep vertrok Tjon naar Nederland.

In Amsterdam regisseerde hij samen met de Amerikaanse regisseur Rufus Collins diverse voorstellingen, waaronder de spraakmakende opera The Kingdom over de zwarte onafhankelijkheidsbeweging op Haïti, met veertig allochtone amateurs. Collins en Tjon gaven samen workshops in niet-westerse regie aan de Academie voor Expressie, Woord en Gebaar in Utrecht en aan de Arnhemse toneelschool.

In 1985 richtten ze samen het eerste professionele, multiculturele toneelgezelschap De Nieuw Amsterdam (DNA) op. Het uitgangspunt was om theater te maken dat eruit ziet als de Kalverstraat: kleurrijk en levendig. Dit gezelschap is baanbrekend geweest in de ontwikkeling van niet-westers theater en multiculturele theatermakers in Nederland.

1JVL Tjon Collins 30 Coons 8 '87.jpg Henk Tjon.jpg

Links: Rufus Collins en Henk Tjon, 1987. Foto: Jean van Lingen. Rechts: Henk Tjon; heropening Toneelgezelschap Thalia, 1982. Bron: Archief Beverly Tjon.

Tjon keerde in 1989 definitief terug naar Suriname, waar hij als regisseur voortging op de door het Doe-theater ingeslagen weg. Hij experimenteerde met het rituele theater, gebruikmakend van verschillende cultuurelementen en talen. Zo maakte hij een voorstelling waar geen gesproken dialoog in voorkwam, de hele voorstelling bestond uit muziek, klanken, gebaren en bewegingen. In 1999 organiseerde Tjon de grootse muziektheatervoorstelling KoBoGo (Kom laten we gaan). Twee actuele thema’s die hij in de voorstelling verwerkte, waren het respect voor de afro-Surinaamse traditie en het belang van onderlinge samenhorigheid en de strijd voor ontwikkeling.

In de loop der jaren was Tjon zijn activiteiten steeds meer gaan verleggen naar het Caraïbisch gebied. Hij vond op Trinidad een vaste basis voor zijn theaterproducties en bracht, uitgaande van zijn interculturele benadering, ook stukken in Canada en de Verenigde Staten. Hij ontving voor zijn theateractiviteit verschillende onderscheidingen, onder meer de Francisco de Miranda-onderscheiding in Venezuela.

Hij was tevens een van de organisatoren van Carifesta, het grootste kunstfestival van de Caraïben, dat afwisselend in een ander land plaats vindt.


Henk Tjon heeft bijgedragen aan 36 productie(s).

Henk Tjon heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Henk Tjon heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
De negers Bewerking Nieuwe Komedie 1984/1985 7 december 1984 Rufus Collins, Henk Tjon
De doodsboodschapsvogel Choreografie Stichting Kumbalutu 1986/1987 28 januari 1987 Rufus Collins
Hare Lach Regie Toneelgezelschap Thalia (1837), Thea Doelwijt en Henk Tjon 28 juli 1972 Henk Tjon
Libi Span Regie Stichting Mickery Workshop 1974/1975 15 april 1975 Henk Tjon
Fri Libi (Vrij leven) Regie Doe-theater 27 december 1975 Henk Tjon, Olivia Williams, Otto Manichand, Roy Ritfeld
Anansi kontra Masra Bobo, Masra Babari, Misi Fes'koki, Misi Sabiman nanga Masra Konflaw Regie Doe-theater 20 augustus 1976 Henk Tjon
Lafoe a no sjen (Lachen is geen schande) Regie Doe-theater 1976/1977 8 januari 1977 Henk Tjon
Prisiri Stari (De Pretster) Regie Doe-theater 26 november 1977 Henk Tjon
Keskesi Sani Regie Doe-theater 9 juni 1978 Henk Tjon
Ik hoor, ik zie, ik zwijg Regie Doe-theater 8 juni 1979 Henk Tjon
Ba-Uzi Regie Festival of Fools 1979/1980 29 mei 1980 Henk Tjon
Stages Regie Doe-theater 26 januari 1981 Henk Tjon, Mariëtte Moestakim
Linkse Lucie Regie Doe-theater 30 juli 1982 Henk Tjon, Hans Caprino
The Kingdom Regie De Engelenbak 1983/1984 13 januari 1984 Rufus Collins, Henk Tjon
De negers Regie Nieuwe Komedie 1984/1985 7 december 1984 Rufus Collins, Henk Tjon
1, 2, 3, 4, 5 Coconoot-Jive Regie Hogeschool voor de Kunsten Arnhem 1984/1985 15 maart 1985 Rufus Collins, Henk Tjon
Feest voor iedereen Regie Pantijn Poppentheater - Poppenkast van de Dam 1985/1986 1 september 1985 Rufus Collins, Henk Tjon
Winti-pre Regie Abaisa 1985/1986 7 maart 1986 Rufus Collins, Henk Tjon
Het balcon Regie Theaterschool 1985/1986 8 mei 1986 Rufus Collins, Henk Tjon
Tori Regie De Nieuw Amsterdam 1987/1988 29 september 1987 Henk Tjon
De laatste dagen van Clover Fields, of A Coon's Carnival Regie De Nieuw Amsterdam 1987/1988 4 november 1987 Rufus Collins, Henk Tjon
Globetrotter - de wereld springt op krukken Regie Pantijn Poppentheater - Poppenkast van de Dam 1987/1988 24 november 1987 Rufus Collins, Henk Tjon
Pantomime Regie De Nieuw Amsterdam 1987/1988 24 februari 1988 Henk Tjon
De koopman van Amsterdam Regie De Nieuw Amsterdam 1988/1989 17 november 1988 Rufus Collins, Henk Tjon
Tori Regie De Nieuw Amsterdam 1988/1989 15 december 1988 Henk Tjon
Banja-Pre Regie Abaisa 1988/1989 25 februari 1989 Henk Tjon
Drijfsijssie Regie Pantijn Poppentheater - Poppenkast van de Dam 1991/1992 3 juni 1992 Henk Tjon
Hot Flashes Regie Seis den Un 1993/1994 30 september 1993 Henk Tjon
Land van Ame Regie Wilgo Baarn 25 november 2005 Henk Tjon
Land te koop Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Mickery Workshop 1972/1973 12 april 1973
Libi Span Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Mickery Workshop 1974/1975 15 april 1975 Henk Tjon
Rebirth/Wedergeboorte Auteur (schrijver libretto, scenario) 1 juli 1981
Fri libi Auteur (schrijver libretto, scenario) Stagedoor Festival 1984/1985 14 december 1984 Anis de Jong
Globetrotter - de wereld springt op krukken Auteur (schrijver libretto, scenario) Pantijn Poppentheater - Poppenkast van de Dam 1987/1988 24 november 1987 Rufus Collins, Henk Tjon
Land van Ame Auteur (schrijver libretto, scenario) Wilgo Baarn 25 november 2005 Henk Tjon
Veel leven om niets Uitvoerende De Haagsche Comedie 1968/1969 22 februari 1969 Joris Diels, Reinier Heidemann
Only White Uitvoerende Black Movement Theater 1969/1970 26 juni 1970
Land te koop Uitvoerende Stichting Mickery Workshop 1972/1973 12 april 1973
Libi Span Uitvoerende Stichting Mickery Workshop 1974/1975 15 april 1975 Henk Tjon
Anansi kontra Masra Bobo, Masra Babari, Misi Fes'koki, Misi Sabiman nanga Masra Konflaw Uitvoerende Doe-theater 20 augustus 1976 Henk Tjon
Prisiri Stari (De Pretster) Uitvoerende Doe-theater 26 november 1977 Henk Tjon
Keskesi Sani Uitvoerende Doe-theater 9 juni 1978 Henk Tjon
Ik hoor, ik zie, ik zwijg Uitvoerende Doe-theater 8 juni 1979 Henk Tjon
Ba-Uzi Uitvoerende Festival of Fools 1979/1980 29 mei 1980 Henk Tjon
Linkse Lucie Uitvoerende Doe-theater 30 juli 1982 Henk Tjon, Hans Caprino
1, 2, 3, 4, 5 Coconoot-Jive Dramaturgie Hogeschool voor de Kunsten Arnhem 1984/1985 15 maart 1985 Rufus Collins, Henk Tjon
De dans en de spoorlijn Dramaturgie De Nieuw Amsterdam 1985/1986 23 april 1986 Rufus Collins
Tori Dramaturgie De Nieuw Amsterdam 1987/1988 29 september 1987 Henk Tjon
Globetrotter - de wereld springt op krukken Dramaturgie Pantijn Poppentheater - Poppenkast van de Dam 1987/1988 24 november 1987 Rufus Collins, Henk Tjon
Schutting Dramaturgie De Nieuw Amsterdam 1989/1990 7 september 1989 Rufus Collins
Een dikke zwarte vrouw als ik Licht Stichting Prépré Theater 1983/1984 14 april 1984 Thea Doelwijt

VVLogohome.jpg

Foto's

Groepsfoto van de cast van de productie De negers 368727.jpg Land te koop 366721.jpg

Links: Groepsfoto van de cast van de productie De negers Nieuwe Komedie (1984). Foto: Pan Sok. Rechts: V.l.n.r. Detta Dilrosun, Helen Kamperveen, Mike Ho Sam-Sooi en Henk Tjon in Land te koop, 1973. Foto Particam Pictures/MAI. Collectie TIN.

Portret van Thea Doelwijt en Henk Tjonk 367488.jpg

Thea Doelwijt en Henk Tjon. Foto: Maria Austria/MAI. Collectie TIN.

Recensie

Desiree.jpg

Advertentie en recensie van Desiree, wan uma tori. Bron: Archief Beverly Tjon.

N.B. Klik op de afbeelding en vervolgens op Volledige Resolutie om de tekst te lezen.

Externe Links

Bronnen

  • Productiedatabase
  • Wikipedia
  • Een geschiedenis van de Surinaamse Literatuur van Michiel van Kempen, De Geus, 2003.
  • Nieuw: 20 jaar Multicultureel Theater, Uitgeverij International Theatre & Film Books, 2006.