Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Eisler1940.jpg


Hanns Eisler (1940)

NaamHanns Eisler
Geboortedatum6 juli 1898
Geboorteplaats Leipzig
Overlijdensdatum6 september 1962
Overlijdensplaats Berlijn
BeroepComponist
Externe databases:
IMDb
VIAF

Eisler werd in Leipzig geboren. Zijn vader was de Oostenrijkse filosoof Rudolf Eisler. Het gezin verhuisde in 1901 naar Wenen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende Eisler als frontsoldaat in het leger van Oostenrijk-Hongarije waarbij hij meerdere malen gewond raakte. Teruggekeerd in Wenen na de Oostenrijkse nederlaag, studeerde hij van 1919 tot 1923 bij Arnold Schönberg. Hij was de eerste leerling van Schönberg die gebruik maakte van de twaalftoons- of atonale compositietechniek.

In 1925 verhuisde Eisler naar Berlijn - op dat moment een broedplaats van experimentele vormen van muziek, theater, film, kunst en politiek. Hij voelde zich er aangetrokken tot de communistische partij, waar hij evenwel nooit lid van werd. Zijn muziek werd steeds meer doortrokken van politieke thema's en, tot ongenoegen van Schönberg, in een meer 'populaire' stijl met jazz- en cabaretinvloeden. Tezelfdertijd raakte hij bevriend met Bertolt Brecht, die zich omstreeks dezelfde tijd eveneens tot het Marxisme had bekeerd. De samenwerking tussen de twee kunstenaars zou Brechts gehele leven voortduren. Eisler schreef de muziek voor verschillende van Brechts theaterstukken, waaronder Maßnahme (1933), Die Mutter (1932) en Schweyk im Zweiten Weltkrieg (1944). Zij werkten ook samen bij het schrijven van protestliederen die een rol speelden tijdens de politieke onrust in laatste jaren van de Weimarrepubliek. Hun Solidariteitslied werd een geliefd strijdlied bij demonstraties en protestbijeenkomsten in heel Europa.

Na 1933 werd het werk van Eisler en Brecht door het nazibewind in de ban gedaan. Hij zocht zijn toevlucht in de Verenigde Staten waar hij na vele omzwervingen door Europa terechtkwam. In Los Angeles waar hij zich kort voor het begin van de Tweede Wereldoorlog vestigde, schreef hij de muziek voor verschillende Hollywood-films. In kamermuziek en koorwerken die hij in deze tijd componeerde, bediende hij zich weer van de twaalftoonstechniek die hij in Berlijn achter zich had gelaten.

Eislers veelbelovende Amerikaanse carrière werd onderbroken door de Koude Oorlog. Hij werd als een van de eerste kunstenaars op de 'Hollywood Blacklist' geplaatst door de bazen van de filmstudio's. Tijdens ondervragingen door de Commissie voor on-Amerikaanse Activiteiten van het Huis van Afgevaardigden werd hij "the Karl Marx of music" en de belangrijkste Sovjet-agent in Hollywood genoemd. Vrienden van Eisler, waaronder Charlie Chaplin, Igor Stravinsky, Aaron Copland en Leonard Bernstein, organiseerden benefietconcerten om zijn verdediging te bekostigen. Desondanks werd hij in 1948 uit de VS gezet.

Eisler keerde terug naar Duitsland en vestigde zich in Oost-Berlijn. Hij componeerde er het Oost-Duitse volkslied "Auferstanden aus Ruinen". Daarnaast schreef hij een cyclus van cabaretachtige liederen op satirische gedichten van Kurt Tucholsky en begeleidende muziek voor theater, film en televisie. Zijn meest ambitieuze project uit die tijd, een moderne opera naar het thema van Faust, werd bekritiseerd door de communistische censuur en daarom nooit voltooid. Minder dan vijf jaar na zijn verbanning moest hij, ironisch genoeg, opnieuw getuigen op hoorzittingen naar aanleiding van de twijfel aan zijn politieke loyaliteit. Ondanks dat hij bleef componeren en les gaf aan het Oost-Berlijnse conservatorium, groeide de kloof tussen Eisler en de culturele autoriteiten van Oost-Duitsland in de laatste tien jaar van zijn leven. Eisler kwam de dood in 1956 van Bertolt Brecht nooit helemaal te boven. Hij ging in de laatste jaren gebukt onder depressies en slechte gezondheid. Hij overleed in Oost-Berlijn en is vlakbij Brecht begraven op het Dorotheenstadt-kerkhof.


Hanns Eisler heeft bijgedragen aan 44 productie(s).

Hanns Eisler heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Hanns Eisler heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Die Mutter Auteur (schrijver libretto, scenario) Theater aan de Rijn, Arnhem 1983/1984 12 juni 1984 Johnny Kuiper
De geweren van mevrouw Carrar Auteur (schrijver libretto, scenario) Theatergroep Carrar 1985/1986 28 mei 1986 Ernst Kats
Vertellen in 't Waasland Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Vertelfestival 1989/1990 29 december 1989
Het leven van Galilei Muziek De Nederlandse Comedie 1962/1963 29 september 1962 Ton Lutz
Schweyk in de Tweede Wereldoorlog Muziek De Haagsche Comedie 1962/1963 24 november 1962 Joris Diels
Brecht-Abend Muziek Wolf Kaiser & Angelica Domröse 1970/1971 12 december 1970
Het leven van Galilei Muziek Toneelgroep Theater 1970/1971 12 maart 1971 Hans Croiset
De visioenen van Simone Machard Muziek Stichting Het Amsterdams Toneel 1972/1973 20 oktober 1972 Zdenek Kraus
Tussen gisteren en morgen Muziek Klein Muziektheater 1978/1979 22 september 1978 Annemarie Prins
Zo is ze en zo zijn ze Muziek Theatergroep Buitenspel 1981/1982 17 december 1981 Pieter Vrijman
Panter zingt Brecht Muziek Theatergroep Panter 1983/1984 25 september 1983 Herman Fluitman, Moniek Nusselein
20e Eeuwse Duitse en Nederlandse toneelmuziek Muziek Toneelgroep De Appel 1983/1984 23 februari 1984 Johnny Kuiper
Die Mutter Muziek Handke-Weiss Gezelschap 1983/1984 12 juni 1984
Furcht und Elend des dritten Reiches Muziek NIKOS 1984/1985 7 januari 1985 Jan Biczycki, Gert Pfaffenrodt, Annegret Ritzel, Sigrid Herzog, Jörn van Dyck
Berlijn 1930 Muziek Handke-Weiss Gezelschap 1985/1986 3 mei 1986 Johnny Kuiper
De geweren van mevrouw Carrar Muziek Theatergroep Carrar 1985/1986 28 mei 1986 Ernst Kats
En nu... Brecht Muziek Stichting Cri de Coeur 1986/1987 24 december 1986 Miek Stranger
Wasser im Aug, Frost in der Brust, hat keiner zu einem Elend lust? Muziek InterNESional 1987/1988 27 augustus 1987 Thomas Hertel
Wasser im Aug, Frost in der Brust, hat keiner zu einem Elend lust? Muziek InterNESional 27 augustus 1987 Thomas Hertel
Wasser im Aug, Frost in der Brust, hat keiner zu einem Elend lust? Muziek Wuppertaler Bühnen 27 augustus 1987 Thomas Hertel
Lost in The Stars and Stripes Muziek Sona MacDonald 1987/1988 13 december 1987
Brecht, het leven zelf Muziek Impresariaat Frans van Bronkhorst 1987/1988 26 februari 1988 Eddy Verbruggen
Dichter bij Brecht Muziek Impresariaat Frans van Bronkhorst 1988/1989 6 oktober 1988 Inge Tielman
Mercedes Muziek Theatergroep Tzara 1988/1989 7 juli 1989 Jos Vijverberg
Divastoer nr. 1 Muziek Hester Macrander 1990/1991 23 november 1990
En op de dansvloer groeide gras Muziek Haarlems Toneel 1992/1993 16 april 1993
Gaan we wéér rustig slapen? Muziek Dorine van der Klei 1994/1995 14 januari 1995
Tip Top Muziek Van Gool & Grünfeld Theaterprodukties 1995/1996 2 november 1995 Ruut Weissman
Goudreinetten Muziek George Groot 1995/1996 27 februari 1996 Aike Dirkzwager
Songs of Life and Death Muziek Cosmic Illusion (1983- 2009) 6 juni 1996 Shireen Strooker
Majakovsky Muziek De Zwarte Komedie 1997/1998 19 november 1997 Bart van Nuffelen
Jasperina de Jong zingt Kurt Weill Muziek Jasperina de Jong 1997/1998 26 februari 1998
Portret - Het beste van Adèle Muziek Adèle Bloemendaal 1999/2000 14 februari 2000 Pieter Bouwman
Two Daughters of An Aged Stream Muziek Venus Ventura 2000/2001 19 augustus 2000
Pop Porno Muziek Ratzke Theater Produkties 2001/2002 19 juni 2002
Ode*15-82, concert voor een regenachtige dag Muziek Stella Den Haag 2003/2004 10 januari 2004 Erna van den Berg
De cornet - Stad van verlangen IV Muziek O. Festival 2009/2010 28 mei 2010 Sjaron Minailo
Vom kristall Muziek Dorine Niezing 2010/2011 18 maart 2011 Ruut Weissman
Liever geen oorlog... Muziek Theater Na de Dam 2010/2011 4 mei 2011 Lidwien Roothaan, Ruut Weissman
Die Weise von Liebe und Tod Muziek Amsterdam Ensemble 2013/2014 30 november 2014 Moniek Kramer
Het Romantisch Interbellum of de roepstem van ’n Lederhose Muziek Theatergroep De Gebroeders Flint 2014/2015 28 maart 2015 Wim Meuwissen
Kindertotenlieder appearance Muziek ICKamsterdam 2017/2018 5 oktober 2017
The great cities under the moon Muziek Odin Teatret 2018/2019 26 september 2018 Eugenio Barba
The Great Cities under The Moon Muziek Odin Teatret 2018/2019 26 september 2018 Eugenio Barba
Ändere die Welt! Muziek De Nationale Opera 2022/2023 11 maart 2023 Mart van Berckel


Hanns Eisler (1898– 1962) was een Duitse/Oostenrijkse componist.

Externe links

Bronnen