Handtheater
| Naam | Handtheater |
|---|---|
| Opgericht | 1990 |
| Opgeheven | 2015 |
| Genre | Toneel |
| Trefwoorden | Doventheater, Beeldend theater, Jeugdtheater |
| Website |
Informatie
Handtheater is een unieke organisatie die tussen 1990 en 2015 actief was op het gebied van podiumkunsten en gebarentaal. Ontstaan vanuit de dovengemeenschap, een culturele minderheid met een eigen taal en cultuur, gaf Handtheater tweetalige voorstellingen, in de Nederlandse Gebarentaal en het gesproken Nederlands, in het reguliere theatercircuit in Nederland en daarbuiten.
Voorgeschiedenis
Dove mensen waren – voordat Handtheater werd opgericht - al actief op het gebied van de podiumkunsten. Vooral verhalen vertellen heeft een sterke traditie binnen de dovengemeenschap.
In verenigingsverband werd veel toneel gespeeld, op amateurniveau, omdat doven geen theateropleiding konden volgen. In 1898 speelde de Amsterdamse dovenvereniging Guyot het toneelstuk Stoel en Spree in de schouwburg voor een uitverkochte zaal. Het stuk kreeg een goede recensie in het Volksdagblad. Andere voorstellingen volgden in het Paleis van Volksvlijt. Omdat de vereniging veel joodse leden kende, van wie velen de Tweede Wereldoorlog niet overleefden, was het met het bloeiende bestaan van de vereniging gedaan. Na de oorlog regisseerde de dove theatermaker Frans Ackema diverse toneelstukken van de toneelclub Kunst in Onze Stilte. Frans Ackema was ook mimespeler en had in die hoedanigheid contact met de beroemde Franse mimespeler Marcel Marceau.
Eind jaren zeventig begonnen Wim Emmerik en Jean Couprie in het openbaar op te treden voor een gemengd publiek. Zij beperkten zich tot mime, omdat de Nederlandse Gebarentaal in die tijd niet werd erkend als een volwaardige taal. Meer en meer deed zich onder doven de behoefte gevoelen om theater te brengen in hun eigen taal. Een eerste stap in die richting was de oprichting van de Stichting Visueel Theater (SVT) in 1979, waarbij Jean Couprie en Wim Emmerik nauw betrokken waren. Onder deze stichting vonden diverse activiteiten plaats, behalve voorstellingen, ook een aantal videotheaterproducties in samenwerking met het Werkteater. Uiteindelijk werd de stichting opgeheven. De tijd was blijkbaar nog niet rijp voor theater in Nederlandse Gebarentaal. Dat maakte het moeilijk voor de dove acteurs om zich staande te houden. De dovengemeenschap had zich nog onvoldoende geprofileerd. En er was geen structurele subsidie.
In 1981 werkte Jean Couprie mee aan de totstandkoming van het toneelstuk Kinderen van een Mindere God, met Willem Nijholt en Rick Nicolet in de hoofdrollen. Dat was voor veel dove mensen de eerste keer dat ze in een regulier theater een voorstelling konden zien in hun eigen taal en voor veel horende mensen de eerste keer dat zij kennis konden maken met de taal en cultuur van doven.
In Nederland ontstond in 1983 de mogelijkheid voor doven om een opleiding te volgen tot dramadocent aan de Academie voor Expressie door Woord en Gebaar, later de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Jean Couprie studeerde in 1988 als eerste aan deze school af als dramadocent. Hoewel de academie trachtte om de dove studenten zo goed mogelijk te begeleiden, onder andere door tolken in te zetten, werd er op de academie geen dovencultuur overgedragen. De studenten leerden niet hoe men dramales moet geven aan dove kinderen, noch wat theater in gebarentaal is, zou kunnen of moeten zijn. Men werd dus niet volledig opgeleid voor de beroepspraktijk waar men uiteindelijk in terecht zou komen. De behoefte aan een platform waar doven met elkaar van gedachten kunnen wisselen over het fenomeen gebarentheater en dit verder kunnen ontwikkelen, groeide.
In 1981 vond de eerste theaterweek voor dove kinderen plaats onder leiding van Jean Couprie in samenwerking met de Volkshogeschool Bakkeveen. Deze theaterweken hebben meer dan tien jaar dove kinderen in aanraking gebracht met theater.
In 1987 richtte Jean Couprie kindertheater Klaproos op. In diezelfde tijd ontstonden het Waterteater van John van Gelder en kindertheater Wapper van Gert-Jan de Kleer en Marjanne Romkema.
In januari 1989 kwamen Jean Couprie, Wim Emmerik, John van Gelder, Mieke Julien en Gert-Jan de Kleer bij elkaar in de Universiteit van Amsterdam waar John van Gelder werkte als glasinstrumentmaker. Daar werd de basis voor Handtheater gelegd, toen nog geen stichting maar een collectief van dove acteurs.
Meer informatie zie: Voorgeschiedenis
Voorstellingen
Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de voorstellingen die onder deze naam als producent in première zijn gebracht, voor zover geregistreerd in de productiedatabase
- Het alfabetisch overzicht van deze voorstellingen
Bronnen