Erik Vos: Biografie
Eenlevenlangtheater Erik Vos:
- Homepage Eenlevenlangtheater Erik Vos
- Biografie
- Repertoire
- Audio
- Video
- Volgens Erik Vos
- Volgens anderen
- Colofon
Biografie
Zijn eerste toneelervaring deed Erik Vos als vierjarig jongetje op met de rol van kerstman in het kerstspel dat werd opgevoerd in het sanatorium waar zijn vader arts en directeur was. In de traditie van zijn vader en grootvader ging ook Erik geneeskunde studeren. Die studie maakte hij echter niet af: hij koos ervoor om in 1949 naar Parijs te gaan en daar te leren mimespelen bij Etienne Decroux. Voor mimespeler bleek hij niet helemaal in de wieg gelegd, maar zijn leertijd bij Decroux legde de basis voor al zijn werk: de gepassioneerdheid van zijn leermeester deed hem inzien dat het onmogelijke altijd interessanter is dan het mogelijke. Ook ontmoette hij in Parijs zijn vrouw Inez van Dullemen. Als schrijfster en regisseur zullen ze vaak samenwerken.
Bij terugkeer naar Nederland ging Erik Vos naar de Toneelschool waar hij in 1955 als eerste student ooit eindexamen deed in de richting regie. Zijn eerste regie, Deirdre en de zonen van Usna, werd slecht ontvangen maar leidde hem wel naar zijn eerste baan als artistiek leider, van jeugdgezelschap Stichting Nieuw Jeugdtoneel. Na zes jaar liet hij het jeugdtoneel achter zich en in 1963 bracht de regie van De Perzen hem zijn eerste grote succes. Toch lukte het niet om daarna een baan bij een Nederlands gezelschap te vinden. Hij accepteerde een uitnoding uit de Verenigde Staten om daar te komen werken en zou er enkele jaren blijven. Vervolgens richt hij in de herfst van 1971 met enkele vrienden Toneelgroep De Appel op. Ze willen werken op een manier die niet standaard is: vanuit improvisatie. Erik Vos zal bijna dertig jaar artistiek leider van De Appel blijven. Behalve theaterregies heeft hij ook een aantal operaregies op zijn naam staan en schreef hij diverse boeken. Zijn autobiografische boek In de arena uit 1999 diende als basis voor het schrijven van de biografische hoofdstukken op deze website.
De meeste nadruk ligt bij deze website op het veelzijdige en omvangrijke regiewerk van Erik Vos. Hieronder vindt u echter ook enkele hoofdstukken die een licht werpen op zijn jeugd, het verloop van zijn carrière en zijn latere persoonlijke leven.
Jeugd
Erik Vos wordt op 3 mei 1929 geboren in Hellendoorn, een klein plattelandsdorpje in Overijssel. Zijn moeder vertelt hem later dat ze hem verwachtte in de koudste winter die ze ooit had meegemaakt.
Erik brengt er de eerste acht jaar van zijn leven door, samen met zijn ouders en zijn twee oudere broers. Zijn vader is arts en directeur van het Volkssanatorium voor tuberculosepatiënten, dat in de bossen bij het dorp ligt. Hier brengt de jonge Erik veel tijd door.
Lees meer: Erik Vos: Biografie - Jeugd
Parijs
Tijdens zijn studie in Utrecht ziet Erik Vos de film Les enfants du paradis van Marcel Carné (Frankrijk 1945), met mimespeler Jean-Louis Barrault.
Dit maakt grote indruk op hem en hij besluit dat hij mimespeler wil worden. Zijn moeder is hier fel op tegen, maar toch vertrekt hij in 1949 liftend naar Parijs om zijn doel te bereiken.
Lees meer: Erik Vos: Biografie - Parijs
Begin carrière
Na zijn eindexamen in 1955 aan de Amsterdamse Toneelschool krijgt Erik Vos een gastregie bij Toneelgroep Theater in Arnhem. Hij besluit om een stuk van de Ier John Synge op te voeren. Dit stuk, Deirdre en de zonen van Usna, is zelfs in Ierland nog niet eerder opgevoerd. Vos ziet dit als een enorme uitdaging en stort zich er vol enthousiasme op, zijn vrouw Inez zorgt voor een moderne vertaling. Na de première wordt de voorstelling echter keihard gekraakt, er is geen enkele recensent die iets positiefs te zeggen heeft. De kritiek betreft vooral de regie, wat natuurlijk niet bijdraagt aan het zelfvertrouwen van de nieuwbakken regisseur.
Lees meer: Erik Vos: Biografie - Begin carrière
Gezin
Tijdens zijn verblijf in Parijs (1949-1950) ontmoet Erik Vos op een avond in het Collège Néerlandais de Nederlandse schrijfster Inez van Dullemen, die op dat moment op doorreis is naar Spanje. "In de hal zat, met de rug naar de ingang toe, een blond meisje. Nieuwsgierig als ik was liep ik in haar richting, passeerde haar, keerde mij daarna om, om quasi nonchalant terug te lopen, zodat ik de kans kreeg haar gezicht te zien..."
Lees meer: Erik Vos: Biografie - Gezin
Toneelgroep De Appel
Uit onvrede met het toenmalige toneelbestel, dat gezelschappen dwong om zoveel en zo snel mogelijk nieuwe voorstellingen te maken, richtte Erik Vos samen met een paar collega's in de herfst van 1971 Toneelgroep De Appel op. Ze willen op een andere manier werken dan de standaard is. Net als bij Bacchanten '71 wil De Appel beginnen vanuit improvisatie.
Lees meer: Erik Vos: Biografie - Toneelgroep De Appel