Ellen Vogel: Biografie - Eerbetoon

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Ellen Vogel, 1950. Foto: Godfried de Groot. Collectie TIN.


Eenlevenlangtheater Ellen Vogel:


Eerbetoon

Ellen Vogel en Han Bentz van den Berg in Doña Diana, Nederlandse Comedie 1960. Ellen Vogel kreeg de Theo d'Or voor ondermeer deze rol. Foto: Particam Pictures/MAI. Collectie TIN.

Ellen Vogel is tijdens haar toneelcarrière verschillende malen gelauwerd. In 1956 werd ze door de lezers van De Telegraaf uitgeroepen tot 'Actrice van het jaar'. Haar eerste onderscheiding kreeg ze in 1959 van de Belgen: voor haar rol van Cassandra in Troilus en Cressida werd ze namens koning Boudewijn onderscheiden met de Belgische titel 'Ridder in de Kroonorde'.

"Ik kreeg een aangetekende brief van het stadhuis en dacht: dat is iets van de belasting, of een bekeuring. Ik doe net of ik het niet gekregen heb en ik ben met vakantie, dus ik kan het ook niet gekregen hebben. Terug van vakantie begonnen we te repeteren; ik speelde Cassandra, met lang haar, blote voeten, zwarte sluiers en as op het hoofd en dergelijke. Toen werd ik geroepen en ‘zeien’ ze: je moet even bij de achterportier komen; daar staat iemand van het stadhuis. Ik dacht: o God, daar zul je ’t hebben, en daar stond de bode van het stadhuis met een groot papier, want hij kwam me mijn Koninklijke onderscheiding overhandigen. Het was niet de belasting en het was geen bekeuring en die man was zó boos op me. Nou daar stond ik op mijn blote voeten met al die dingen an. De portier hing tot aan zijn navel uit ‘t hokje om te kijken en die man stond daar: ‘Dat het Zijne Majesteit behaagd had ...’ en toen werd me dat overhandigd. Ik heb me nog nooit zó geschaamd." (Geciteerd uit: Ellen Vogel, een hommage van Tonko Dop en Anneke Muller (Terra Lannoo 2007)

Ellen Vogel in Joseph in Egypten (1961). Collectie TIN.

In 1961 werd de film Makkers staakt uw wild geraas van Fons Rademakers en waarin Ellen Vogel een hoofdrol speelt onderscheiden met de Zilveren Beer op het filmfestival in Berlijn. In datzelfde jaar werd Vogel door de Bond van Schouwburgdirecteuren onderscheiden met de Theo d'Or voor haar rollen in Doña Diana, Kasteel in Zweden en Joseph in Egypten. Later dat jaar kreeg opnieuw een film van Fons Rademakers waarin Ellen Vogel een rol speelde een prijs: Het mes kreeg de Zilveren Roos op het festival van Montreux.

In 1976 werd Ellen Vogel onderscheiden met de Colombina voor de beste vrouwelijke hoofdrol voor haar vertolking van Marja Ljvovna in het stuk Zomergasten, opgevoerd door de Haagse Comedie. In datzelfde jaar werd in de Amsterdamse Stadsschouwburg een portret onthuld dat Theo Swagemakers van de actrice maakte. Het was een cadeau van haar bekende én onbekende vrienden.

"Heel ontroerend dat die mensen op het idee kwamen om zoiets op touw te zetten. Ik sta niet erg in de publiciteit, ik leef erg teruggetrokken en ik ben verlegen, dat zeggen de mensen tenminste. Maar ik vind het toch erg leuk dat m'n portret in die schouwburg hangt, waar ik zoveel heb gewerkt. Als ik in de schouwburg kom heb ik niet het gevoel: nu kom ik weer in het huis waar zoveel is voorgevallen. Integendeel, ik denk er alleen maar met heel veel plezier aan terug." (geciteerd uit: Het Parool, 23 maart 1976).

In de Amsterdamse Stadsschouwburg werd Ellen op 26 januari 1987 ter gelegenheid van haar 65e verjaardag gehuldigd door de directies van de Haagse en de Amsterdamse schouwburg.

"Verdiend of niet, ik neem het met beide handen zeer dankbaar aan. Het leeuwendeel van mijn loopbaan ligt toch tussen de muren van dat rare gebouw op dat plein."

Van Wethouder Luimstra-Albeda nam ze de zilveren medaille van de gemeente Amsterdam in ontvangst. "Dat uitgerekend deze stad, waar ik ben bejubeld en verguisd, mij deze onderscheiding aanbiedt, ontroert mij diep."

Vrienden en collega’s boden haar een bronzen beeldhouwwerk van haarzelf aan, gemaakt door Constance Wibaut. Het beeld kreeg een plaats in de Stadsschouwburg op het Leidseplein. Ten slotte kreeg ze van schouwburgdirecteur Cox Habbema een replica van een al eeuwen bestaande penning wiens bezitter altijd welkom zou zijn in de Stadsschouwburg.

De roze roos met drie harten die naar Ellen Vogel vernoemd is. Collectie Ellen Vogel.
Cover boek Ellen Vogel. Een hommage van Tonko Dop en Anneke Muller (Terra Lannoo 2007).

In 1992 werd haar de Nederlandse Academy Award toegekend voor haar rol van Frederique Asselberg in de NCRV-televisieserie Zonder ernst.

Bij haar vijftigjarig jubileum in 1995 werd Vogel grande dame van het Nederlandse theater genoemd, een officieuze titel die voorheen was weggelegd voor Mary Dresselhuys.

Na afloop van de voorstelling van Drie grote vrouwen werd Ellen Vogel in 1995 bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau en werd er een nieuwe roos, een roze exemplaar met drie harten, naar haar vernoemd: de Ellen-Vogel-roos.

In 2000 ontving Ellen Vogel een Theo d'Or nominatie voor haar rol van Margot Jacobsen in het stuk Verzameld werk. De film De tweeling, waarin Ellen Vogel de rol van Lotte op oudere leeftijd vertolkt, ontving in 2000 een Oscar-nominatie.

Regelmatig was zij het middelpunt van televisieprogramma's waarin werd teruggekeken op haar acteercarrière. Enkele voorbeelden: Markant, geïnterviewd door Annemarie Oster (1992), In de hoofdrol, te gast bij Mies Bouwman (1993), Het laatste woord, te gast bij Pieter Jan Hagens (1997) en Close-up (2006). Op radio werd zij uitgebreid geïnterviewd door Loes van Toorn voor het programma Een leven lang (1997)

Ter gelegenheid van haar 85ste verjaardag is op 26 januari 2007 het boek Ellen Vogel. Een hommage van Tonko Dop en Anneke Muller (Terra Lannoo 2007) op feestelijke wijze in het Concertgebouw gepresenteerd.

Op zondag 29 november 2009 kreeg Ellen Vogel de Blijvend Applaus Prijs 2009 uitgereikt.