50 jaar Het Nationale Ballet - In memoriam

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Dit is een pagina in de reeks: 50 jaar Het Nationale Ballet. Voor meer informatie, zie aldaar.

De nagedachtenis aan hen die er niet meer zijn

De cursief gedrukte gedeelten zijn letterlijke teksten zoals die op de Facebook HNB50 groepspagina zijn geplaatst door degenen wiens naam erbij staat vermeld. De teksten zijn daar ingekort, wanneer deze minder relevant waren in relatie tot het onderwerp. De inleiding, de samenstelling, de verbindende teksten en het slot zijn van Dhian Siang Lie.

NB1: De namen van de oud-medewerkers zijn die zoals ze in de tijd van hun dienstverband met Het Nationale Ballet (HNB) werden gebruikt. Een aantal van hen voert nu een andere naam.

NB: Achter de namen van oud-medewerkers staat één maal tussen haakjes vermeld in welke periode. Achter de namen van de overleden medewerkers staan de geboorte- en sterfdatum vermeld, voor zover deze bekend zijn.

Deze bundeling is gedateerd: 15 mei 2012

Het zal ons allemaal gebeuren vroeger of later in het leven: overlijden. Het is dus is onvermijdelijk dat in de 50 jaar van het bestaan van Het Nationale Ballet (HNB), inmiddels vele oud-medewerkers er niet meer zijn.

Terecht hebben we op onze facebook groepspagina meerdere malen stil gestaan bij de dood van oud-medewerkers. Natuurlijk bij het recente overlijden van Rudi van Dantzig, die voor heel veel oud-medewerkers de verpersoonlijking was van hun band met Het Nationale Ballet, ja vaak zelfs met hun persoonlijke ontwikkeling in ballet, of met de dans in het algemeen. Maar ook bij een aantal anderen die plotseling uit hun dansers bestaan of veel te vroeg uit het leven, werden weggerukt, door wat voor een oorzaak dan ook. Evenals bij een aantal oud-medewerkers die al bijna vergeten waren, maar die of zelf door de reünie weer met gepaste trots op hun verleden bij HNB en de ontwikkeling van het ballet in Nederland terug keken en/of door anderen weer geheel levend in de herinnering werden teruggebracht.

Velen van ons hebben duidelijk gemaakt dat we hen als mensen, maar zeker als dansers en medewerkers van HNB nooit mogen vergeten. In dat licht leek het me goed een bundeling te maken van de bijdragen die in het afgelopen jaar op deze Facebook groepspagina zijn geplaatst van hen die er niet meer zijn. Zij zelf zullen zeker nooit meer herinneringen aan hun leven en werken bij en voor HNB, kunnen bijdragen. Wij echter die dat nog wel kunnen, zullen zo blijven zorgen dat ook zij blijven voortleven in de herinnering aan 50 en meer jaren bijzondere balletgeschiedenis in Nederland.

Vrijwel vanaf het eerste begin van de Reünistenpagina op Facebook, werd aandacht gevraagd voor de oud-collega’s die we zeker niet op de reünie zouden aantreffen. Op 26 juni 2011, 5 dagen na de start, schrijft Gisela Reinhold (1961/71): “Moeten we ook niet onze collega-dansers die zijn overleden herinneren???” Waarop Dhian Siang Lie (1966/91) reageert dat hij een lijst aan het maken is en deze wordt op 29 juni 2011 voor het eerst gepubliceerd en in de maanden daarna aangevuld en waar nodig gecorrigeerd en ook afgedrukt in het programmaboekje van de reünie-voorstelling van 17 september. Dank aan de vele oud-collega’s die informatie hebben bijgedragen en correcties hebben aangebracht. Aan het slot van deze bundeling neem ik de actuele lijst nogmaals op.

Op 30 juni 2011 werden een aantal links geplaatst van vrij toegankelijke artikelen op het internet over collega’s die zijn overleden. Ik vermeld deze hierbij nogmaals, als ook de later nog gevonden linken; de eerste was:

Links naar artikelen over Olga de Haas, Billy Wilson, Maria Koppers, Karel Shook, Sylvester Campbell

Olga de Haas (*09/09/1944 - •01/09/1978)

Verdere pagina’s met artikelen over haar zijn:

Aan Olga wordt verder regelmatig gerefereerd, aan de hand van foto’s en commentaren over haar danskunst, haar leven en het trieste einde daarin. Op 20 april 2012 verschijnt er op de Facebook groepspagina een document waarin de meesten daarvan zijn gebundeld.

Verder waren dat: Billy Wilson (*?1935 - •14/08/1994):

Maria Koppers (*20/04/1939- •24/01/1994):

Karel Shook (*?1921 - •25-07-1985):

Sylvester Campbell (*?1938 - •09/03/1997):

Op de plaatsing van deze links kwamen nauwelijks directe reacties, wel werden diverse malen in de loop van het jaar bewonderende opmerkingen geplaatst aan de hand van foto’s van met name Maria Koppers en Sylvester Campbell. De naam Karel Shook deedSonja Geerlings (1963/77) de volgende opmerking maken: “Altijd maar in die kleine studio van de Stadsschouwburg. Toch warme herinneringen aan Karel Shook.” En na de foto serie bekeken te hebben is haar reactie: “Geweldig om die tijd terug te zien, mooie en sterke danseres Maria Koppers.”

Johan Mittertreiner

Meer directe reacties kwamen, toen op 02-07-2011 een link naar een website over Johan Mittertreiner (*09/11/1915 - •12/02/2009), werd geplaatst: Johan Mittertreiner op Wikipedia.

In deze beschrijving van Johan op Wikipedia, worden twee columns vermeld, door de bekende schrijver en columnist: Martin Bril. Hij beschrijft een oude meneer, die hij door het raam kon zien zitten, eenzaam met geknakt hoofd starend naar een tv-toestel. Dankzij een reactie op deze column van onze oud-collega John Wisman (1978/88) leerde hij de ware identiteit van deze ‘oude meneer’. De links naar deze columns, bestaan helaas inmiddels niet meer maar Connie Burgemeestre (1961/67) reageerde: “Ja ik heb toen het artikel van Martin Bril gelezen, vlak na de dood en crematie van Johan. Ik was er erg door ontroerd. Het treurige was, dat in mijn herinnering ik Johan nog kort gelden in het verzorgingstehuis had opgezocht samen met Piet Hooftman, maar het bleek toch alweer een jaar geleden. Nou ja, wij waren een van de weinigen (op Liesbeth Koremans na uiteraard) die hem wel eens op zochten.” Danny de Leeuw (1970/71) kwam vervolgens met een ander soort reactie, die in ging op een anekdote in relatie tot zijn zus en danseres Lieke de Leeuw.

En een maand later op 9 augustus 2011 bracht Hans in der Rieden (1962/67) Johan op een indringende wijze in herinnering in zijn document: ‘In memoriam Johan Mittertreiner’. Daarop zei Marcelle Meuleman (1964/69): "Lieve Hans, wat een mooie en liefdevolle tekst heb je geschreven over Johan Mittertreiner. (En wat een melancholiek stuk van Martin Bril ook!) Een berg informatie over lang geleden geef je. Ik herinner me 'uit mijn tijd' Johan vooral als 'portier' bij de bus. Hij stond daar met een lijst waar je indeling qua zitplaats op stond aangegeven. Indeling qua hoogte van rang dus. Dus wij meisjes van het corps, zaten altijd achterin. Het maakte niet uit of je de hele avond op het toneel had gestaan en niet wist waar je je pijnlijke voeten moest laten. Regels waren regels. Dankzij jouw mooie verhaal zie ik Johan nu in zijn ware gedaante. Wat was hij een bijzonder mens." Ans Lublinkhof (1967/73) is het daar mee eens: “Mooi stuk van Hans. Ook Martin Bril heeft zijn verhaal goed weergegeven in de Volkskrant. Bijzonder mens was Johan” en Sonja Geerlings voegt daaraan toe: “Martin Bril vertaald, hoe eenzaam kun je zijn! Het leven is zo veel dat gedurende een deel van je leven je niet beseft dat dit om de hoek zich afspeelt. Het is treurig maar waar. Hopelijk verandert het met de moderne communicatiemiddelen. Hans z'n stuk moet ik nog lezen, volgende keer. Voor mij was Johan altijd DAAR! betrouwbaar gevoel.”

Later word Johan nog een enkele maal genoemd o.a. op 11 november 2011 wanneer Myriame Schoenmaeckers (1980/86), haar herinneringen aan de Stadsschouwburg aanhaalt uit de tijd dat Johan officieel al niet meer in dienst was van HNB, maar nog wel dagelijks de Schouwburg frequenteerde: “…… En het dagritueel van Johan Mittertreiner en Siem Vroom, die eerst samen aan het raam een borreltje namen, de laatste roddels doornamen en dan een dagschotel aten. Ze waren zowat uit te tekenen als de twee oude mannetjes van de Muppet Show.”

Henny Jurriëns

Vanaf 12 juli 2011 komt Henny Jurriëns (*21/02/1949 - •09/04/1989) ter sprake en het tragische ongeluk dat hem samen met zijn echtgenote en onze oud-collega Judith James (*20/01/1951 - •09/04/1989) overkwam. Op 25 juni 2011 echter geeft Sonja Geerlings als commentaar bij een foto die ze plaats: “Deze foto plaats ik niet voor mijzelf maar om Henny Jurriëns er bij te halen. Ik mis deze ongelooflijke fijne collega tot in mijn vezels.” Maar een echte stroom van reacties komt pas los wanneer Dhian Siang Lie op 12 juli 2011, een afdruk plaatst van het programmaboekje van de Herdenkingsbijeenkomst voor Henny en Judith op 4 mei 1989. Jane Lord (1979/00): “I remember it well, sitting in the SSB in Amsterdam. When I now hear Dido and Aneas, 'Remember me! I always think of Henny.” Nicolette Langestraat (1969/81) zegt: “Het blijft toch nog steeds onvoorstelbaar.” En Sonja Geerlings memoreert: “Ja, hij danste in (Ramifications) eigenlijk al zijn lot. Ik heb dat ballet ook met hem gedanst en dat einde van binnen altijd met een traan. Prachtige muziek! “ Uko Gorter (1981/85) gaat wat dieper op de kwaliteiten van Henny in, wanneer hij vertelt: “Als collega en eveneens geboren in Arnhem, was Henny altijd een enorm voorbeeld voor mij. Hij heeft mij zo ontzettend veel geholpen met techniek en partnering. Ik denk nog vaak aan hem terug. Ik mis zijn geduld, inzicht, en aanmoediging.” Waarop Jeanette Vondersaar reageert: “Wat een fantastisch mens! Ik mis hem ook heel erg……..” Vervolgens wordt naar voren gebracht dat het geweldig zal zijn wanneer de dochter van Henny en Judith als vertegenwoordiger van haar beide ouders op de reünie aanwezig zou kunnen zijn. En Isa Henny, zoals ze naar haar adoptief ouders heet, was er. Amanda Beck (1978/88) vertelt naar aanleiding hiervan een leuke anekdote over haar samenwerking met Henny o.a. in Romeo en Julia, maar onderstreept hiermee vooral: “………Henny was not only an excellent dancer, but also a generous and incomparable colleague with a great sense of humour!............”

Voor Berry Jurriëns, de broer van Henny is dit een goede gelegenheid de website onder de aandacht te brengen die hij ter nagedachtenis van Henny en Judith in het leven heeft geroepen: 'Website Henny Jurriëns Andere linken zijn verder:

Henny Jurriëns wordt verder regelmatig in herinnering geroepen door vroegere collega’s aan de hand van foto’s en video’s van de vele prachtige rollen die hij heeft gedanst. Kathleen Smith (1962/67) zegt o.a. op 23 augustus 2011: “Though I left HNB in 1967 before Henny was in the company HNB, his partner Ellen Kjellberg, Kirsten Simone, Thor Sutowski and me and my partner, Radu Ciuça toured the US for two months in 1974 as a Columbia Artists management tour called "Six Stars of the Ballet." He was great fun and a wonderful dancer and colleague. I was heartbroken to learn of the car accident that took him and his wife at such a young age………..” In de correspondentie die vervolgens tussen broer Berry en dochter Isa ontstaat voegt ze later nog toe: “……..Henny was a lovely person and an excellent dancer.” Aansluitend hieraan herhaalt Uko Gorter nog eens: “…… Henny was tremendously influential in my own ballet career, and I will never forget him, and neither Judith of course.” En specifiek zegt Barbara Leach (1978/90) op 27 augustus 2011 nog het volgende naar aanleiding van een video met Judith James: “Thanks for this beautiful memory of Judy. I had the priveledge of dancing this variation, but couldn't surpass Judy…….”

Sjef Annink

Op 20 augustus 2011 helpt Dolf Smith (1987/03) ons herinneren aan Sjef Annink (*26/01/1971 - •14/12/1999): “Deze foto plaats ik los van enig album, omdat Sjef Annink een heel dierbare vriend was. Hij leefde voor z'n vak, dikwijls tot grote ergernis van iedereen die niet danste, inclusief ikzelf... Met zijn dood aan de gevolgen van Aids, verloor HNB een gedreven danser en een gemotiveerd OR-lid, maar vooral een mens met een gouden hart. Dat laatste is voor mij nog altijd het belangrijkste en ik heb 'm voor altijd in m'n hart gesloten. De naam, de choreograaf en het jaar waarin deze foto voor het kostuumarchief werd genomen, ben ik vergeten, maar mij is ie dierbaar!”

Reacties konden niet uitblijven Sandra Verbaas (1986/97): “Mooie woorden, Dolf!....” en Jeannette den Blijker (1984/98): “Sprakeloos! In de roos Dolf, ……” Beiden ongetwijfeld directe collega’s van Sjef. Dhian Siang Lie duidelijk niet, maar hij zegt: “Door jouw intens mooie woorden, leer ik in een keer de danser en mens Sjef Annink kennen, die ik nooit gekend heb. Zo wordt hij voor mij een levende collega van later, die ik evenmin nooit zal vergeten.” Simon André daarentegen heeft Sjef van heel dichtbij leren kennen en voegt toe: “Sjef was mijn student en goede vriend! dank voor je roerende woorden.” En Simon plaats op 7 september 2011 een foto met de tekst: “Sjef Annink (1971-1999) and his former teacher Simon André in St. Petersburg. Annink completed his dance studies in St. Petersburg, before joining the Dutch National Ballet, rising to the rank of 2nd soloist. He is costumed here for the Vaganova Inst. production of 'The Nutcracker.' Early 1990's.” Even daarvoor op 4 september uit Jane Lord de volgende woorden: “Sjef was very passionate about dancing and a wonderful colleague. I worked with him on the Magic Flute the weeks before his death. As the days to our premiere approached, he sat on the floor underneath the barre, more and more. I would sit beside him, not recognizing this 'tiredness' in him. His drive and passion will not be forgotten.”

Ook Danny de leeuw vindt een paar dagen na de indringende woorden van Dolf Smith aanleiding om uitgebreid zijn incidentele contacten met Sjef Annink te beschrijven.

Nog eenmaal op 18 november 2011 wordt direct aan Sjef herinnert, wanneer Dhian Siang Lie de suggestie doet om voor overleden collega’s een ‘in memoriam’te schrijven. Dolf Smith belooft dan: ”….ik heb de speech nog die ik heb uitgesproken bij de begrafenis van Sjef Annink; ik zal 'm opzoeken.... “

Linken naar websites m.b.t. Sjef Annink zijn o.a.:

Martina Frei

Op 18 november 2011 plaatst Dhian Siang Lie een foto van Martina Frei (*? - •23-12-2010): “Dit is een van de laatste foto's van Martina Frei, vlak voor haar sterven. Ik heb deze gekregen van haar echtgenoot Peter van der Jagt. Toen ik dit trieste bericht kreeg, schreef ik op 4 april 2010 de volgende woorden aan hem: Via mijn goede vriendin en oud-balletcollega Wendy Vincent Smith uit Engeland, vernam ik van het trieste overlijden van Martina Frei, een bijzondere collega uit ons beider tijd bij Het Nationale Ballet. Elk overlijden is triest, maar bij het heengaan van bijzondere theaterkunstenaars voel je dat extra intens. Want het is alsof niet alleen de persoon sterft, maar ook al die mooie theatermomenten die hij of zij ons heeft laten beleven; en Martina was zo’n kunstenares. Een fijn gemanierde danseres, zuiver in al haar bewegingen en vooral integer in haar kunst. Als collega was zij bescheiden, zeer betrouwbaar en iemand die de mensen die met haar werkten in alle opzichten serieus nam, hoe dichtbij of veraf zij ook stonden. Ik was zelf een collega op enige afstand, maar ik herinner me goed hoe ik instemde met haar benoeming tot soliste: hoe terecht verdiend! Niet alleen dans was haar kunst, maar ook muziek. Zij bespeelde de dwarsfluit als een volwaardig musicus en haar muzikaliteit was gelijkwaardig herkenbaar in haar dansen. Toen Martina haar dansersloopbaan beëindigde, leek zij ook de danswereld als zodanig te hebben verlaten. Ik althans was haar geheel uit het oog verloren en had geen gedachten meer aan haar, tot ik het trieste bericht ontving en de herinnering aan haar als danseres springlevend bleek. Moge niet alleen ik, maar allen die haar hebben zien dansen die herinnering levend houden.”

Sonja Geerlings reageerde daarop: “Ook voor mij was Martina een integer mens en lieve altijd bescheiden collega. Haar innemende lach sloot je in je hart. Het doet pijn en blijft pijn doen die lijst van overledenen. Toch fijn om haar nu op deze foto terug te zien. Zo herkenbaar, onze Martina!” en Christine Anthony (1962/83):“Beautiful photo of a lovely person..........a very dear friend that I'll certainly never forget.”

Fred Schwab

Op 9 augustus 2011 plaatste Dhian Siang Lie een foto van de voorpagina van een personeels bulletin, waarop een kort ‘In Memoriam’ staat voor Fred Schwab (*? - •29-11-1990): “Naar aanleiding van het overlijden van Fred Schwab (danser in de jaren 1961 tot en met 1975), 29-11-1990, schreef ik in het bulletin van De Nederlandse Opera en de TOM (= Technische Organisatie Muziektheater) dit in memoriam. Fred was hoofd van de Rekwisietendienst van de TOM en voor 1986 bij de Nederlandse Opera.” Een directe reactie daarop kwam van Jeanny van Bergen (1961/66): “Fred was een dierbaar vriendje van me in mijn dansersleven. Helaas ben ik het contact verloren omdat ik weg ging en hij bleef. Onze levens gingen een andere weg, zo ging dat helaas met velen.”

En een hele tijd later op 3 december 2011 komt Hanneke Berlage (1962/75) op dit in memoriam terug: “Fred....jaren lang een deel van mijn leven geweest, een hele goede vriend waar ik veel mee gelachen heb en die veel met mij deelde en er altijd voor mij was. Vlak voor zijn dood ben ik nog een paar keer bij hem geweest. En hoopje mens die het toch nog kon opbrengen mij te vertellen wat ik wel en niet moest doen tijdens mijn leven. Een bijzonder mens die in mijn geheugen gegrift staat!!!” En vervolgens kwamen andere reacties los en zo zegt Dolf Smith: “Hoewel ik toch nog een paar jaar met Fred gewerkt heb, heb ik hem nooit goed leren kennen. Voor mij bleef hij altijd de gesloten, mysterieuze Oosterling die ik zo goed ken uit mijn eigen familie en waartoe je maar moeilijk doordringt...” Myriame Schoenmaeckers: “Ik kende Fred alleen vanuit mijn Opera-tijd, die ik nog altijd koester. Hij maakte een belangrijk deel uit van mijn tijd daar...ik genoot van zijn gezelschap als we samen wel eens wat dronken.” En ze beaamt wat vervolgens Nicolette Langestraat over Fred zegt: “Ik herinner hem mij als een warme, talentvolle en geestige man” en Sonja Geerlings: “Ik herinner mij Fred ook als een hele gezellige en aangename collega, een absoluut gemis!” Dhian Siang Lie vertelt vervolgens de anekdote rond zijn trouwkostuum, dat door Fred was ontworpen én gemaakt: “Fred was voor mij ook heel speciaal. Behalve als een altijd met goede raad en adviezen, klaar staande collega, heeft hij o.a. ook mijn trouwpak ontworpen en gemaakt………. “ en voegt daar even later aan toe: “Fred was geweldig goed in het maken van alternatieve en aparte kleding, bandages, zwembroeken, jasjes etc.”

Hans Vonk

Hans Vonk (*18-06-1942 - •29-08-2004): komt ter sprake in een discussie over muziek c.q. orkestbegeleiding voor ballet. Wat over hem in dat verband gezegd is op onze Facebook pagina, heeft reeds een plaats gekregen in het document: Herinneringen over muziek en musici in relatie tot Het Nationale Ballet. Maar op 26 augustus 2011 memoreert Marcelle Meuleman ook zijn overlijden: “Wil bij deze graag onze geweldige dirigent Hans Vonk in herinnering brengen. Bij ons, HNB dus, is hij begonnen met zijn professionele carrière, die hij vervolgens bij orkesten in het buitenland met veel succes vervolgde. Helaas is hij in 2004, na een lange slopende ziekte, overleden. Hij trouwde met soliste Jessica Folkerts, die na Hans z'n dood is teruggekeerd naar haar geboorteland Australië.” Reacties van Sonja Geerlings: “Helemaal in de roos betreft Hans Vonk…….. Hans speelde met zijn orkest de sterren van de hemel en wij rende ons rot!” refererend aan de veel te snelle tempi die hij nam, als hij dat muzikaal nodig vond. Dhian Siang Lie zegt daarbij: “Ja Marcelle, fijn dat je Hans Vonk te berde brengt. Wat een groot dirigent is met hem verloren gegaan. Reken mij zeker tot zijn bewonderaars, althans in de concertzaal en in het operatheater………………”

Links naar artikelen op het internet mbt Hans Vonk zijn o.a.:

Hans Vonk was een gevierd dirigent met grote internationale bekendheid. Hij zal ongetwijfeld nog heel lang door het grote publiek herinnerd worden, ook al door de CD’s die hij heeft gemaakt als dirigent. Voor veel oud-medewerkers van HNB is zo’n bekendheid niet weggelegd, maar zij verdienen het in ieder geval dat wij ze binnen de kring van oud-medewerkers van HNB blijven gedenken, zoals bijvoorbeeld.

Eva Würth

Eva Würth (*? - •10-07-2010). Haar weduwnaar Wouter Vooren, is lid van onze Facebookgroep om iets meer te begrijpen van de wereld waarin zij ooit verkeerde en hij reageert op 8 juli 2011, een moment dat er over ‘Mevrouw / Madame’ wordt gepraat: “Ik ken haar niet, heb "MADAME" nooit ontmoet, maar wel de documentaire gezien jaren geleden samen met mijn Eva. Eén van haar gevleugelde uitspraken vertelde Eva me vaak was: "Meisjes, altijd wat van maken als je valt." En toen mijn jongste dochter (Eva en ik hadden samen geen kinderen) met een tekst kwam uit het gedicht "Een meisje" van Toon Tellegen, was dit zo toepasselijk. Het zijn de laatste vier regels van dit gedicht die op haar rouwkaart staan. " ……en telkens als ze niet meer kan en bijna, bijna valt, denkt ze: Ik? Ik val niet, ik dans" Het is bijna een jaar geleden dat ze is overleden.... Ik hoop nog vele herinneringen van jullie te mogen lezen over het Nationaal Ballet en wie weet, ook over Eva.”

Rond 1 augustus 2011 worden er veel herinneringen opgehaald over het programma ‘Jongeren in beweging’ waarin o.a. jonge aankomende dansers kansen kregen om solisten rollen te dansen; zo ook Eva. Ans Lublinkhof wil graag wat meer over Eva weten en Dhian Siang Lie antwoordt: “ ………..Zij was dus net zo als jij succesvol in het programma: 'Jongeren in beweging' dat in seizoenen 1968/69 in premiere ging. Eva wierp zich op als zegsvrouw van de dansers in dat programma, die toch wel een beetje als 2e rangs werden behandeld. Het commentaar dat ze namens de groep aan de directie gaf is haar niet in dank afgenomen, althans haar contract werd niet verlengd. Voor Eva was de teleurstelling zo groot, dat ze stopte met dansen. Ze is gaan werken als secretaresse op de Ned. Film en TV academie (nu onderdeel van de AHK). Ik ben haar jaren uit het oog verloren, toen ik haar ontmoette op een reünie van de Akademie voor Kleinkunst en de laatste balletklassen van Johan Verdoner. We bleken al jaren vlakbij elkaar te wonen in Bussum. Ze was inmiddels getrouwd en met haar man, Wouter Vooren, die in naam van Eva lid is van onze FB- group, zijn ze verhuisd naar Zuid Frankrijk, Ik heb ze daar nog bezocht. Eva werd helaas zwaar ziek, ze heeft moedig gestreden, maar moest opgeven op 10 juli vorig jaar…………”

Elly-Ann Maybury

En ook de herinnering aan Elly-Ann Maybury (*17-02-1948 - •09-10-1998) zullen vooral wij, als haar oud-collega’s levend moeten houden. Van Elly-Ann zijn op onze Facebook-groepspagina een aantal foto’s uit haar plakboek te vinden en wat privé-foto’s. Haar weduwnaar Dhian Siang Lie plaats op 13 augustus 2011 als document het ‘in memoriam’ dat hij voor haar schreef: “Elly-Ann Maybury, balletdanseres omdat het moet!” Er komen nogal wat reacties, vooral gericht aan de schrijver. Op 3 december 2011 bleek Hein Hazenberg (1982/88) wat meer over Elly-Ann te willen weten. Ik verwees hem daarvoor naar de website, waar een hoofdstukje aan haar en haar gezin worden gewijd of naar een van de 3 foto-series vanaf haar dansersleven op Picasaweb:

Dolf Ephraïm

Wellicht wel in bredere kring zal de herinnering aan Dolf Ephraïm (*17-02-1948 - •25-11-2011) blijven voortleven; in ieder geval door het bijzondere ‘in memoriam’ dat door Hans in der Rieden op 2 december 2011 als document op onze Facebook pagina wordt geplaatst: “Bij het overlijden van Dolf Ephraïm.” Ook nu een flink aantal reacties. Ilse van Berkel (1975/80) bijvoorbeeld schrijft: “Ik ben aangedaan door jouw verhaal over een heftig mens. Toch zijn het juist deze mensen die iets kunnen bewerkstelligen in de wereld en dat heeft hij blijkbaar gedaan door te schrijven. Bijzonder...” En Jeanny van Bergen: “Hij was inderdaad geen lieverdje, maar zo'n einde wens je niemand toe.” En Ineke Huissen (1963/75) voegt daar nog aan toe: “Wat een verhaal, het is om te lachen,maar ook om te huilen!!”

Als foto verschijnt er op onze Facebook pagina ook een necrologie over Dolf, geschreven door de journaliste Anne-Rose Bantzinger, onder de titel: “oprecht onaangepast en schaamteloos” waarin zij zijn werk als toneel- en tekstschrijver karakteriseert. Dhian Siang Lie zet nog even de puntjes op de i en zegt: “Anne Rose Bantzinger meldt dat Dolf ontslagen zou zijn in 1965. Dat is niet correct. Dolf kwam in dienst in september 1965 en had ook voor het seizoen daarna een contract.” Zie voor de details verder het ‘in memoriam’ van Hans in der Rieden. Nadere commentaren kwamen verder van: Marianna Kip (1965/68): “Lief vond ik hem en leuk altijd” en Saskia Krol (1986/96) sluit af met een bijzondere suggestie: “Ik heb Dolf gekend, en vaak met hem gelachen. Hij kwam dikwijls bij mij in de buurt een 'praatje maken', op zijn fiets. Smeuiïge anekdotes en vieze grappen tot je er bij neer viel heerlijk! Een groot talent, maar ook best eenzaam. Ik schrok te vernemen dat hij is overleden. Er is een Amsterdammer dood gegaan, wellicht zal hij de boel wat verlichten aan gene zijde.... Hierbij een link naar een column die Dolf schreef: Gastcolumn Dolf Ephraïm

Ans van Opstal

Even eerder in de maand november, net geen twee maanden na de reünie van 17 september 2011, werden we op 18 november allemaal opgeschrikt door het volkomen onverwachte bericht op Facebook van het overlijden van Ans van Opstal (*25-11-1936 - •17-11-2011). Ans leek juist door alle hernieuwde contacten rond de reünie een verjongingskuur te hebben ondergaan en ze deed zelf weer balletlessen. Daar kwam bij dat haar echtgenoot Fred Hendriks een lid van onze reünistengroep is. Hopelijk hebben de vele aan hem gerichte boodschappen en reacties een beetje meegeholpen om zo’n abrupt verlies te kunnen verwerken. Jeanny van Bergen verwoordde het zo: “Wat een afschuwelijk onverwacht bericht! Ik kende Ans al zolang, vanaf de Lage Landen en net nu we elkaar weer hebben gezien, dit! Ze zag er zo stralend en gelukkig uit op de reunie, hoe is dit mogelijk?” en Ilse van Berkel beaamt: “Wat heeft ze genoten op de reunie. Ik herinner me haar blijde lach……...”

Fred Hendriks zelf geeft ons inzage in het leven van Ans dat hij met haar deelde eerst met het bericht dat hij doorgeeft: “Hij laat weten dat hij erg dankbaar is voor alle blijken van medeleven van iedereen. Hij vertelt verder hoe blij Ans was de laatste maanden door alle contacten voorafgaand, tijdens en na de reünie met al haar oud-collega's. De 'kater' die ze had van haar ballethistorie was verdwenen en ze had haar eigenwaarde weer terug. Hij besluit: "Jullie hebben Ans een paar prachtige maanden van haar leven gegeven." En helemaal in zijn afscheidstoespraak bij de crematie op 24 november 2011, die aldaar mooi werd gelezen door oud-collega en vriendin Lai Wa Tsai en als document op de Facebook groepspagina geplaatst.

Connie Burgemeestre had tevoren een prachtige oproep gedaan ten aanzien van de crematieplechtigheid: “Allemaal komen om haar nog eenmal een ferm applaus te geven.” “Ja…. Een heel mooi gebaar” zegt Esther Protzman (1980/96) daarop. Velen blijken gehoor te hebben gegeven aan Connie’s oproep. Er waren ruim 150 mensen laat Fred ons later weten en hij begint een Facebook pagina ter nagedachtenis aan Ans: Facebook pagina Ans van Opstal

Odette Witsel

Bij de publicatie van de eerste voorlopige lijst van oud-medewerkers die er niet meer zijn, op 26 juni 2012, is het Leo van Emden (1988/91), die Odette Witsel (*? - •04-01-2007) toevoegt. Ilonka Luhrman (1986/95) reageert daarop: "Wat triest dat Odette ook aan deze lijst moest worden toegevoegd. Ik herinner me haar als een leuke en toegankelijke danseres. Ik trad in 1988 in dienst als secretaresse. Odette kwam het seizoen erna ……….Voorzover ik het kan nakijken heeft ze tot t/m 1992/3 bij HNB gedanst.” Daarna blijft het even stil over Odette tot opnieuw Leo van Emden op 4 januari 2012 de boodschap plaatst: “Vandaag is Odette Witsel 5 jaar dood, zo ontzettend veel te vroeg en te jong!” En die heeft korte constatering heeft een stroom van reacties ten gevolge. Dhian Siang Lie refereert aan zijn eerdere oproep oud-medewerkers die er niet meer zijn te blijven gedenken: “Ik leef met je mee, ook al heb haar niet bewust meegemaakt in haar jaren 1989-1993. Velen anderen zullen haar ook niet kennen en alle oud-medewerkers verdienen het om herinnerd te worden. Zou jij of iemand anders iets meer over haar kunnen vertellen: alsnog een kort in memoriam?” De mensen die haar wel bewust hebben meegemaakt laten hun gevoel spreken, zoals Dolf Smith: “Ik hield van die gekke Odette, zo onbevangen, zo warm, zo gezellig! Ik ben erg geschrokken toen het nieuws doorkwam; ik had haar een lang en gelukkig leven gegund!” en Pascale Eyk (1988/92) denkt meteen aan mogelijke gevolgen: “Weet iemand hoe het met haar kind gaat? “ Marta Reig Torres (1987/99) roept uit: “Hi Paola, Leo, Pascale, Dolf, Do you mean the Odette who danced with us? With whom we shared dressing room and many nice moments? Dead!! I didn ́t know and I can believe it . What happened? I’m shocked!" Dolf bevestigt Marta dat het inderdaad die Odette is, maar dat ook hij niet weet hoe zij is komen te overlijden, net zomin als Hein Hazenberg die zegt: “Jeetje ik was toen net weg…en ik heb nooit van haar tragedie gehoord.”

Frank Polak (1964/65) weet iets meer en vertelt: “………..Mathieu en ik kende haar ook zeer goed en zijn naar de begrafenis op Zorgvlied geweest. Wil van Dam, haar moeder, is een oud- collega van mij (wij hebben samen bij het Scapino Ballet gedanst) en een vriendin van ons. Ton Witsel (niet te verwarren met de danser Anton Witsel) haar vader is vrij onverwacht overleden. Wil past iedere week op in Haarlem bij Emma, de dochter van Odette.” Even daarna vervolgt hij: “Ik heb net uitvoerig met de moeder van Odette gebeld…. Emma, de dochter van Odette is ondertussen 11 en woont in Alkmaar. Dus niet in Haarlem.” Daniëlle Valk reageert en vraagt: “Ja, was een lieve, leuke meid! Ik heb begrepen dat ze overleden is aan kanker. Klopt dat?” Leo van Emden kan dat bevestigen: “Inderdaad Odette had kanker en is maar 36 geworden. Een prachtig mens met een meer dan positieve instelling en zeer levenslustig. Odette was een zeer goede vriendin van mijn vrouw Sabine. In november 2006 was zij al heel zwak en had nog maar kort te leven. Zij werd nog opgenomen met een enorme hoeveelheid vocht rond haar hart. Dat is toen weggehaald en dat was een risicovolle ingreep. Een paar weken later liepen Sabine en Odette naar haar laatste vriendinnen high tea in de stad. Zo'n vechter was het! Een paar weken later was ze dood.” Waarop Nicolette Langestraat niet anders zeggen kan dan: “Jeetje....36....godverdikkie..... het is echt echt erg! Afschuwelijk!” Niet iedereen kijkt elke dag op Facebook, want een paar dagen later op 9 januari 2012 reageert Marta Reig Torres op Leo’s uitleg: “Thanks Leo for let us know, she was a very nice girl, friend and colleague. I still have her very present in my thoughts.” En dan volgen nog meer reacties, zoals van Yoko van Reijsen (1989/05) die vertelt: “Van mijn 10de tot 16de waren we hele goede vriendinnen en logeerden en dansten we bij elkaar thuis. In mijn plakboeken uit mijn jeugd heb ik daar wel een aantal foto's van, samen met heel veel brieven.... Al die boeken heb ik nooit meer ingekeken, omdat het me altijd te emotioneel leek en er staat ook heel veel puberonzin in. Na mijn 16de ging ik van de Scapinodansopleiding naar het Conservatorium in Den Haag en Odette zou ook mee gaan, deed auditie, werd natuurlijk aangenomen, maar besloot het toch niet te doen. Toch kwamen we weer samen bij HNB!!! Na haar dansen hadden we helaas geen contact meer, zodat ik pas na haar overlijden heb gehoord wat er was gebeurd.... De komende dagen zal ik proberen wat van die fotootjes te vinden uit onze jeugd.”

En dan de reactie van Paola Inguaggiato (1990/02):“Odette, groot charisma en ontzettend veel humor. Ik ken haar vanaf mijn 8ste. Balletacademie en amateurschool samen doorlopen plus Nationaal Ballet. Prachtige danseres, sterk en kwetsbaar. Ik droom vaak van haar. Ik hoorde van mensen die haar intiem kenden dat haar dochterje erg lijkt op Odette. Wat kan ik zeggen behalve dat ik niets van de dood snap en nog steeds geshockeerd ben……” André van Marwijk (1991/93) tenslotte: “Odette is in mijn herinneringen nog aanwezig en ik onderschrijf jou woorden, Paola!” Yoko van Reijsen heeft naar foto’s gezocht en ze gevonden. In de dagen daarna plaats zij diverse jeugd foto’s uit haar vriendinnen / ballet tijd met Odette. Velen, met name ook de oudere generaties die beide nooit hebben meegemaakt reageren vertederd. Odette zal niet vergeten worden, maar wellicht kan toch iemand een samenhangend ‘in memoriam’ voor haar schrijven dat een plaats kan krijgen op haar eigen (nu nog lege) bladzijde in de Nederlandse Theaterencyclopedie: Odette Witsel

Alexander Money-Kyrle

Hij stond al lang op de lijst van overledenen: Alexander Money-Kyrle (*17-05-1962 - •20-03-1998), maar het was Marta Reig Torres, die op 18 maart 2012, de dag van het fatale ongeluk de volgende boodschap plaatste: “In memory of Alexander Money-kyrle! In 18 March 1998 during the general of Romeo and Juliette in Het Muziektheater Alexander trying to help Wayne Eagling, fell in the orchestra pit and left us for ever a few days later. Alexander I can still remember you being my wolf in red ridding hood in Sleeping Beauty, you were a great colleague and friend, always happy and making jokes. I still see you when I walk in the streets and cafes of Amsterdam playing always with your guitar. For ever in my thoughts and with love!”

De reacties: Daniëlle Valk: “Mooi gezegd Marta! Ik was er niet bij toen het gebeurde, maar zag wel een ambulance bij het muziektheater die dag. Denk ook nog vaak aan hem terug.....” Myriame Schoenmaeckers: “Ik hoorde het toen via via en ben er echt dagenlang door van slag geweest: kon me die sprankelende Alexander niet voorstellen als Afwezig in het leven....". Andrew Kelley (1985/01): “A very good man.”. Robert Sjouke (1990/94):“Hear hear!!! I remember as we were doing some square scene him saying in Romeo and Juliette "are you coming WHERE to? That's because he sometimes was joking so much he realy forgot :) now he is up there:) and we are sometimes saying" let's go WHERE to?!". Iboya Triz (1989/96):“Yes a few days ago I was taking to Jennifer karius about Alex. Still can't believe the way he left us. He was a Berry Sweet Guy and a great artist I also remember him with his guitar! And sometimes we would jam together. Alex rest in peace!”

Yoko van Reijsen licht het ongeluk toe, waardoor ook eerdere en latere generaties kunnen begrijpen wat er precies is gebeurd: “Dank Marta voor je mooie woorden! Die dag van het ongeluk en de dagen erna waren verschrikkelijk... We zouden die avond de generale hebben en waren in het donker op het toneel aan het repeteren, tussendoor liggend en lopend in de buurt van de orkestbak waar een gazen doek overheen lag om kapot geslagen zwaardstukken te verhinderen op de orkestleden te vallen. Ik weet nog dat ik, net als altijd, mijn liezen hangend over de rand van de bak, aan het rekken was. Zo half balancerend, een beetje gevaarlijk, maar was daar zelf niet zo bang voor. Bijna de hele groep was aanwezig en het moment dat eerst Wayne te ver naar achteren liep en in de bak viel (en goed terecht kwam) en Alexander die in een impuls dat wilde verhinderen en zeer ongelukkig ten val kwam, gebeurde zo snel.... Het was even stil geloof ik, terwijl voorzichtig enkelen gingen kijken naar de situatie in de bak en anderen verstijfden van angst. Toen een ijzige gil van Amy en iedereen wist genoeg. "Be quiet!" werd er geroepen. Er mocht geen paniek uitbreken, terwijl leidinggevenden en mensen van de techniek, zoals Daan, actie ondernamen. Igor zei tegen me: "Don't look!" , wat ik ook niet heb gedaan. Wat er toen allemaal precies gebeurde ben ik vergeten. Ja, toespraken van Jaap (Mulders), terwijl we allemaal verlamd luisterden. Dat de situatie zeer ernstig was. Dat de generale niet door ging. Heb me die avond zelden zo leeg gevoeld. En dat het mogelijk was dat een show níet doorging, had ik daarvoor als onmogelijk beschouwd! De premìere ging daarna wél door. De ouders van Alex stonden daarop en ik denk achteraf dat dat inderdaad goed was. Het was één van de moeilijkste voorstellingen ooit om op te brengen. We denken aan je Alex...” Hein Hazenberg: “At that time I lived in London and I attended his funeral. It was sad, touching and his family was very warm. One great stories about his childhood, told by his brother, I will never forget. Thanks, Martha, to remind us."

De val van Alexander Money- Kyrle en de tragische gevolgen hebben lang in de belangstelling gestaan in de theaterwereld, wereldwijd. Laten wij vooral de danser, collega en mens in herinnering houden.

Een uitgebreid artikel over de juridische consequenties van Alexander’s ongeluk is hier te lezen:


Hiermee besluit ik deze bundeling. Het is duidelijk dat er veel oud-medewerkers die zijn overleden nog geen of onvoldoende aandacht hebben gekregen (zie: Lijst van overleden oud-medewerkers van Het Nationale Ballet). Het kan toch niet zo zijn dat dat betekent dat we ze vergeten zijn? Ik hoop van harte dat we gauw een nieuwe bundeling kunnen maken en/of dat de inhoud van de Theaterencyclopedie zodanig groeit dat we ons daar tenminste kunnen informeren, wie hij of zij ook al weer waren en hoe het hen verder is vergaan.


Terug naar 50 jaar Het Nationale Ballet

Overgenomen van "https://theaterencyclopedie.nl/w/index.php?title=50_jaar_Het_Nationale_Ballet_-_In_memoriam&oldid=2950336"