Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Canon 1880

Canonlogo.jpgLouis Bouwmeester schittert als Shylock in Shakespeares De koopman van Venetië

Dankzij de vertalingen van Dr. L.A.J. Burgersdijk kan Shakespeare ook hier uitgroeien tot de meest gespeelde toneelschrijver ooit.

Louis Bouwmeester

Louis Bouwmeester sr. (1842-1925) was een telg uit het beroemde toneelgeslacht van de Rosenveldts. Het acteren werd hem met de paplepel ingegoten. Al op zesjarige leeftijd debuteerde hij in het kermisgezelschap van zijn vader. Zijn eerste grote succes kwam in 1862 toen hij zes keer door het publiek werd teruggeroepen, na een invalbeurt in een van de theatertjes in de Amsterdamse Amstelstraat. In 1879 werd hij gecontracteerd door het Nederlandsch Tooneel, dat de Stadsschouwburg op het Leidseplein bespeelde en dat in de jaren daarna uit zou groeien tot het belangrijkste toneelgezelschap van Nederland. Een van de eerste grote rollen die hij te spelen kreeg, was die van Romeo in Shakespeares Romeo en Julia.

Kennismaking met de ‘echte’ Shakespeare

Het werk van William Shakespeare (1564-1616) was tot op dat moment bij het Nederlandse publiek nog tamelijk onbekend. Pas kort daarvoor waren er voor het eerst goede vertalingen van zijn stukken beschikbaar gekomen. Ze waren gemaakt door een leraar ‘Natuurlijke historie’ uit Deventer: Dr. L.A.J. Burgersdijk .

Shylock

Portret van Louis Bouwmeester sr. Foto: C. Marcussen, ca. 1865. Collectie TIN Louis Bouwmeester sr. als Shylock in Shakespeare’s De koopman van Venetië. Schilderij door Grietje Braakensiek-Schakel, 1927. Collectie TIN

Een jaar na Romeo en Julia volgde een voorstelling van De koopman van Venetië. Daarmee veroverde Shakespeare definitief zijn plek in het hier gespeelde repertoire. Mede dankzij Louis Bouwmeester! Hij kreeg de rol van Shylock toebedeeld en dat werd zijn grote succesrol. Bouwmeesters vertolking van deze joodse woekeraar, die afstand moet doen van zijn dochter, zijn fortuin en zijn geloof, was bloedstollend. Hij legde de nadruk niet op de komische aspecten van het stuk – door Shakespeare als komedie geschreven - maar op de tragiek van Shylock en daarmee op die van het hele Jodendom. Bouwmeester hield de rol tot het eind van zijn carrière op het repertoire en speelde hem uiteindelijk meer dan tweeduizend keer, tot in Londen, Parijs en Wenen toe. Bouwmeester speelde zijn rol daar in het Nederlands, maar hij werd dan vaak door Engelse, Franse of Oostenrijkse acteurs terzijde gestaan.

Rik van Uffelen en Hans Croiset in King Lear door Het Nationale Toneel, 2000-2001. Foto: Pan Sok. Collectie TIN Groepsfoto van acteurs en actrices ter gelegenheid van de viering van vijftig jaar Louis d'Or en Theo d'Or. Foto: Marcel Molle/Hollandse Hoogte, 2005. Collectie TIN

Meest gespeelde schrijver

De reputatie van William Shakespeare is sindsdien alleen maar gegroeid. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd wordt hij als de grootste toneelschrijver ooit gezien. Hij is dan ook met voorsprong de meest gespeelde schrijver in de Nederlandse theaters. Het vaakst worden Hamlet, Macbeth, Koning Lear en Midzomernachtsdroom opgevoerd. Louis Bouwmeester leeft – in naam – nog steeds voort in de Louis d’ Or: de prijs die ieder jaar wordt uitgereikt voor de beste acteursprestatie. De Theo d’Or, vernoemd naar zijn zus, de actrice Theo Mann-Bouwmeester, wordt jaarlijks aan de beste actrice uitgereikt.


Dit is één van de canonteksten. Voor meer informatie zie: Canon van het Theater in Nederland

In 1880 geboren

 SorteernaamGeboortedatumOverlijdensdatum
Mabel E. ToddTodd, Mabel E.188014 december 1956
Nicholas RoubanisRoubanis, Nicholas18801968
Nicholas MedtnerMedtner, Nicholas5 januari 188013 november 1951
GrockGrock10 januari 188014 juli 1959
Manyhèrt LengyelLengyel, Manyhèrt12 januari 188023 oktober 1974
Melchior LengyellLengyell, Melchior12 januari 188023 oktober 1974
S.A.M. BottenheimBottenheim, S.A.M.15 januari 18801 januari 1957
Ellen WiardaWiarda, Ellen6 februari 18805 september 1945
Toon CoiniCoini, Toon7 februari 188013 december 1951
Johan van WeertWeert, Johan van8 februari 188010 maart 1934
Johan LangenakenLangenaken, Johan7 maart 188018 februari 1932
Martien A. van der Lugt MelsertLugt Melsert, Martien A. van der14 maart 1880
Dr. CaligariDr. Caligari14 maart 18809 juni 1974
Oscar TourniaireTourniaire, Oscar14 maart 188012 november 1939
Sean O'CaseyO'Casey, Sean30 maart 188018 september 1964
Frans MunnichmannMunnichmann, Frans7 april 18801 december 1938
Michel FokineFokine, Michel23 april 188022 augustus 1942
Louis VervoornVervoorn, Louis5 mei 18802 juli 1952
Lize ServaesServaes, Lize8 mei 188030 juni 1966
Johannes George de Groot jr.Groot jr., Johannes George de29 mei 188014 maart 1907
... meer resultaten

In 1880 overleden

 SorteernaamGeboortedatumOverlijdensdatum
Narcisse FournierFournier, Narcisse24 december 180324 april 1880
Jacobus Wilhelmus HammecherHammecher, Jacobus5 juli 18014 mei 1880
Gustave FlaubertFlaubert, Gustave12 december 18218 mei 1880
James Robinson PlanchéPlanché, James Robinson27 februari 179630 mei 1880
Jacobus Jan CremerCremer, Jacobus Jan1 september 18275 juni 1880
Jacques OffenbachOffenbach, Jacques20 juni 18195 oktober 1880
Bartholomeus Johannes van HoveHove, Bartholomeus Johannes van28 oktober 17908 november 1880

In 1880 in première

 PremieredatumLocatie
De bruiloft van Kloris en Roosje - Moor en Veltman Van Ollefen - 1880-01-011 januari 1880Stadsschouwburg, Amsterdam (1774-1890)
Gijsbreght van Aemstel of De ondergangk van zijne stadt en zijne ballingschap - Moor en Veltman Van Ollefen - 1880-01-011 januari 1880Stadsschouwburg, Amsterdam (1774-1890)
La muette de Portici - Théâtre Royal Français de la Haye - 1880-01-033 januari 1880Théâtre Royal Français de la Haye, 's-Gravenhage
Een bittere pil - Moor en Veltman Van Ollefen - 1880-01-044 januari 1880Stadsschouwburg, Amsterdam (1774-1890)
Rolf Berndt - Moor en Veltman Van Ollefen - 1880-01-088 januari 1880Utrechtsche Schouwburg, Utrecht
L'Africaine - Théâtre Royal Français de la Haye - 1880-01-1010 januari 1880Théâtre Royal Français de la Haye, 's-Gravenhage
De schipbreuk der Medusa - Moor en Veltman Van Ollefen - 1880-01-1717 januari 1880Stadsschouwburg, Amsterdam (1774-1890)
S of Z - Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) - 1880-01-1717 januari 1880Grand Théâtre, Amsterdam
Pierre de loods - Moor en Veltman Van Ollefen - 1880-01-1717 januari 1880Stadsschouwburg, Amsterdam (1774-1890)
Le petite duc - Théâtre Royal Français de la Haye - 1880-01-1717 januari 1880Théâtre Royal Français de la Haye, 's-Gravenhage
Die Fledermaus - Gebroeders van Lier - 1880-01-2020 januari 1880Grand Théâtre, Amsterdam
De viool van Cremona (Le luthier de Cremone) - Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) - 1880-01-2121 januari 1880Grand Théâtre, Amsterdam
De werkstaking (La grève des forgerons) - Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) - 1880-01-2121 januari 1880Grand Théâtre, Amsterdam
Op den uitkijk (L'attente) - Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) - 1880-01-2121 januari 1880Grand Théâtre, Amsterdam
La marchande de journaux - Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) - 1880-01-2121 januari 1880Grand Théâtre, Amsterdam
Le passant - Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) - 1880-01-2121 januari 1880Grand Théâtre, Amsterdam
Die Glocken von Corneville - Gebroeders van Lier - 1880-01-2323 januari 1880Grand Théâtre, Amsterdam
Der postillon von Lonjumeau - Hoogduitsche Opera - 1880-01-2626 januari 1880Rotterdamsche Schouwburg (1774-1887), Rotterdam
Arme visschers - Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) - 1880-02-033 februari 1880Koninklijke Hollandsche Schouwburg, 's-Gravenhage
Marguerite Gautier (La dame aux camélias) - Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) - 1880-02-066 februari 1880Koninklijke Hollandsche Schouwburg, 's-Gravenhage
... meer resultaten


In dit decennium opgericht

Edit deze pagina